Danh mục
Số lượt truy cập
1,000,000

GS. Nguyễn Văn Lục - Chỗ đứng của Tự Lực Văn Đoàn trong Văn Học Việt Nam (III)

Friday, March 30, 201811:24 PM(View: 10205)
GS. Nguyễn Văn Lục - Chỗ đứng của Tự Lực Văn Đoàn trong Văn Học Việt Nam (III)
Chỗ đứng của Tự Lực Văn Đoàn trong Văn Học Việt Nam (III)

Ảnh hưởng của TLVĐ đối với văn học

Tháng 9 năm 1932...

Vào một tòa nhà hai tầng, ở giữa phố 80 Quan Thánh và phố Hàng Bún. Lên lầu là tòa soạn báo Phong Hóa. Chính ở nơi đây mà những nhà văn như Khái Hưng, Nhất Linh, Tú Mỡ gặp nhau để làm báo. Như một cái định mệnh chung gắn bó lấy họ. Một tờ báo bán 7 xu. Và những kỷ niệm khó quên. Nhất Linh kể đã có lần báo Xuân đưa in, trời rét quá, mực đỏ đóng cục lại máy không in được. Sau cùng ông chủ nhà in quyết đốt lò than hồng đặït gần máy để sưởi nó. Quả nhiên máy lại chạy được. Phải chăng máy cũng muốn được ấm như người...

Trong những hoàn cảnh ngặt nghèo như thế mà họ làm báo. Và đã thành công. Làm báo, dù thời xưa hay thời nay thì đều có những hy sinh, cùng khổ. Nhưng từ đó dấy lên một niềm vui? Nếu không thì làm làm gì?

Sự thành công cũng như ảnh hưởng của TLVĐ trong văn học không phải do một người mà một nhóm người. Cho mãi đến sau này, đã không thiếu những nhóm Văn Học. Nhưng không nhóm nào làm được như họ. Nghĩa là làm việc theo nhóm. 

Ảnh hưởng trước tiên và thực tế vào những năm tháng ấy là báo Phong Hoá bán chạy nhất. Theo Nhất Linh: “Lúc chúng tôi sắp nhâän làm báo Phong Hóa thì các tuần báo không có vẻ thịnh vượng lắm, ít tờ xuất bản được đến 2000 số. Chúng tôi lúc đó mong bán được 3 ngàn số và đã tự cho là tham lam vô độ” (Trích Nhất Linh, Nói chuyện cũ). Như lời Tú Mỡ viết lại: “Ôi. TLVĐ nay đã thuộc về dĩ vãng. Nhiều anh đã là người thiên cổ, chỉ còn sót lại ba chúng tôi. Tú Mỡ, Thế Lữ và Xuân Diệu. Anh em đã có những đóng góp đáng kể vào văn học Việt nam, tạo cho đoàn một tiếng tăm vang dội một thời, một thành tích mà các văn đoàn khác ra đời sau không đạt được, một chân giá trị riêng trong một giai đoạn nhất định mà giới văn học ngày nay và ngày mai phải công nhận” (trích Nhất Linh nhiều tác giả, bài viết của Tú Mỡ nhan đề: Trong bếp núc TLVĐ ...)

Tám năm hai tờ báo, một nhóm người, mà âm vang của nó về mặt cải cách xã hội, đổi mới còn vang vọng đến ngày nay.

Nhóm người đó, tách riêng ra thì vị tất đã bằng ai, nhưng nếu cộng chung họ lại thì không thể có nhóm nào so sánh bằng, cho dù là sau này, sau 1954. Đó là sức mạnh tinh thần của một tập thể có cùng chung một lý tưởng, một lòng làm việc cho nhóm và có cùng một tôn chỉ, một đường lối.

Có người cho rằng nếu tách riêng họ ra từng người một thì các nhà văn trong nhóm TLVĐ không bằng ai. Tú Mỡ chỉ làm được thơ diễu, thơ đả kích. Thơ Thế Lữ không thể so sánh với thơ Tản Đà. Văn tuỳ bút của Thạch Lam không bằng Nguyễn Tuân. Tuỳ bút Thạch Lam có nét buồn, có hiu quạnh, ảnh hưởng một số nhà văn Pháp. Tuỳ bút Nguyễn Tuân thông thoáng, tự do. Ngòi bút của ông phóng khoáng với những nét chấm phá đẹp, chữ nghĩa chọn lọc, ít chịu ảnh hưởng của các nhà văn Tây học. Cũng vậy, Tô Hoài, Vũ Trọng Phụng, Trần Tiêu, Nam Cao, mỗi người một thế giới văn chương khó tìm thấy nơi các nhà văn trong nhóm TLVĐ.

Riêng Vũ Trọng Phụng thì một số truyện, ký sự, khoảng 20 chục tài liệu quý giá đã được tìm thấy ở thư viện Quốc Gia Pháp, Paris do ông Peter Zinoman, giảng viên môn sử tại đại học Berkeley Mỹ tìm được. Ông Zinoman đã có công sưu tầm một số bài viết của Vũ Trọng Phụng vào trước 1945 và nay được in lại trong tác phẩm Vẽ nhọ bôi hề. Trong sách này có một số bài viết đả kích TLVĐ đăng trong Hải Phòng tuần báo, ký tên Thiên Hư, bút danh của Vũ Trọng Phụng. Đó là các bài như Thạch Lam chưa biết kéo cánh với Bồi và lính tập. Bài Lựa gió thay chiều, đáng khen thay báo Phong Hoá. Hai nhà xuất bản Tân Dân và Đời Nay đương vạch cho ta những cái hay hay của làng báo, làng văn.

Trong truyện Số Đỏ của Vũ Trọng Phụng mà Peter Zinoman gọi ông là Balzac của Việt nam, Vũ Trọng Phụng đã dành cả cuốn truyện với gần 30 nhân vật nhằm công kích xã hội đương thời và nhằm đả kích gián tiếp lối theo mới rởm của TLVĐ qua những nhân vật như dân lang thang thành thị, nhà thể thao chuyên nghiệp, nhà tạo mẫu thời trang, nhà nghệ sĩ tiên phong (avant- garde), du học sinh, nhà báo cải cách và người phụ nữ tân thời với rất nhiều thói rởm.

Những biếm họa trong Số Đỏ của Vũ Trọng Phụng đả kích đích danh nhóm TLVĐ. Ông Týp-phơ-nờ là phiên bản của hoạ sĩ Nguyễn Cát Tường, nhà tạo mốt đã sáng tạo ra kiểu áo dài hiện đại nổi tiếng Le Mur. Ông Văn Minh trong vai nhà cải cách xã hội phải chăng nhằm ám chỉ Nhất Linh và những nhà văn khác của TLVĐ?. Hình ảnh cô Tuyết một phụ nữ tân thời phải chăng là đám thanh niên thiếu nữ nhất định bỏ cũ theo mới? Hình ảnh nhà thi sĩ ốm yếu tong teo, mặt hốc hác, đôi mắt lờ đò là dành để chỉ những nhà thi sĩ như Thái Can và một lô những thi sĩ ngực Oméga trong TLVĐ? Trực tiếp hơn nữa, theo Peter Zinoman, Số Đỏ là bản cáo trạng về những dự tính đổi mới trong TLVĐ do Hoàng Đạo chủ xướng mà dưới mắt Vũ Trọng Phụng chỉ nhằm mục đích thương mại của báo Phong Hóa?

Trong những tố cáo này, hẳn nhiên có nhiều điều không xác đáng, có những quá độ trong lối diễu của Vũ Trọng Phụng. Nhưng về mặt Văn học, nghệ thuật cho đến hiện nay, văn tài của Vũ Trọng Phụng là một điều không chối cãi được. Ông là một nhà văn lớn mà đương thời đã bị nhiều người hiểu lầm, đánh giá thấp, lên án oan uổng.

Trong đó có TLVĐ.

Cũng trong tinh thần đòi lại công đạo cho Vũ Trọng Phụng, có cuốn sách của ông Phạm Lễ với nhan đề: Trả lại chỗ đứng cho Vũ Trọng Phụng, trong nền văn học Việt Nam thời tiền chiến…

Chắc là còn nhiều việc phải làm đối với một số nhà văn bị đánh giá thấp ù, bị hiểu sai trong giai đoạn này.

Ảnh Hưởng Tự Lực Văn Đoàn

Về mặt báo chí, TLVĐ đã thành công, đã gây được ảnh hưởng, tạo được dư luận và đã trỏ thành tờ báo có nhiều độc giả nhất. Sự thành công đó do toàn thể nhóm TLVĐ tạo nên. Mỗi người một vẻ. Chung nhau mà làm. Người nào cũng có một khả năng, một cái tài để đóng góp cho tờ báo trong tinh thần nhóm, bảo vệ nhau và sau trở thành đồng chí như Khái Hưng và Nhất Linh, Hoàng Đạo trong những hoạt động chính trị. 

Trước đó và sau này, cũng ít có nhóm văn học nào làm được như vậy.

Xét cho cùng đó là do công của người chủ trương là Nhất Linh. Giữa Nam Phong và TLVĐ nếu có cái gì chung là do người chủ trương. Họ khác biệt nhiều điều, nhưng cái lòng và trách nhiệm với văn học thì ít ai sánh bằng. Họ khác và giống nhau cũng nhiều. Khác nhau trong mục đích làm văn hóa, nhưng giống nhau ở hoàn cảnh thân phận nhà văn và trong lý tuởng muốn phụng sự văn học.

Riêng cá nhân Phạm Quỳnh, sau lần thành lập nội các Trần Trọng Kim, ông đã tâm sự với phóng viên Tri Tân từ Hà nội vào Huế, ông nói:” Tôi đã lầm lỡ mà ra làm quan, vì trước khi dấn thân vào hoạn lộ, thật ra tôi vẫn tưởng tôi sẽ làm được nhiều việc mà trước kia tôi chỉ phụng sự trong mực đen giấy trắng”. Cảm thức thất bại, ê chề trong chính trị của Phạm Quỳnh giống hệt như cảm thức ê chề, bất lực của Nhất Linh về những hoạt động chính trị của ông sau này. Cả hai đều là những trí thức, những nhà văn hóa hàng đầu. Cả hai đều có tâm huyết và nỗi ưu tư cho hoàn cảnh đất nước. Mặc dù Nhất Linh coi Phạm Quỳnh như một đối thủ thủ cựu cần phải gạt bỏ và loại trừ. 

Nhưng ởû bình diện cá nhân, bình diện con người, tôi lại thấy họ lại rất gần nhau, có nhiều điểm chung như Nhất Linh từng thố lộ.Cuộc đời ông nếu làm được điều gì còn để lại cho đời, chính là sự thành lập nhóm TLVĐ. Những truyện khác chẳng còn gì đáng nói nữa.

Họ đã thất bại về chính trị, nhưng cuộc đời làm văn hóa của họ sẽ còn được nhắc nhở mãi.

Hai thế hệ văn học, một thế hệ mở mang chữ Quốc ngữ với Nam Phong, Phạm Quỳnh. Thế hệ nối tiếp, Nhất Linh với TLVĐ, đưa chữ quốc ngữ thành chữ nghĩa văn học, mặc dù vẫn phủ nhận thế hệ đi trước mình. Thế hệ văn học 1932-1945, mặc dù thời gian ngắn ngủi vì chiến tranh đã thành tựu được hai điều: Thứ nhất, báo chí trở thành một món ăn tinh thần của đại chúng, tới tay người đọc bình dân, được đón nhận rộng rãi, từ con sen đến anh kéo xe đến giới trí thức thành thị.

Điều đó kể như lần đầu tiên xảy ra trong làng báo.

Đó là một thành công không chối cãi được của TLVĐ. Nhưng sự thành công này đã bị hạn chế vì sự công kích, chế diễu, mạt sát hầu như tất cả các nhà văn ngoài nhóm, từ thế hệ Nam Phong đến các nhà văn cùng thời. Chế diễu một cách ác ý, gián tiếp chê bai nhằm hạ nhục cá nhân, công kích tất cả các báo khác, ngay cả những tờ báo đã đình bản như Nam Phong, Đông Dương tạp chí hay Loa, v.v…

Với TLVĐ, báo chí trở thành phương tiện truyêàn thông đại chúng. Điều mà sau này các nhóm như Sáng Tạo, Bách Khoa, Hiện Đại không làm được.Họ phải nhường cho cho báo chí hằng ngày công việc phục vụ đại chúng. Các tập san, nguyệt san, bán nguyệt san chỉ dành cho giới thanh niên, học sinh, trí thức thành thị. Và dĩ nhiên tầm ảnh hưởng về văn hóa vì thế cũng bị hạn chế. 

Thứ hai, công trình sáng tác truyện ngắn, truyện dài của thế hệ 1932-1945 về mặt xã hội, phong tục, nếp sống, nếp suy nghĩ cũng đi vào chỗ tàn phai. Vì thời thêá đã đổi, xã hội đã đổi, chính trị đã đổi, văn học cũng đổi thay theo. Tự Lực Văn Đoàn với một mình Nhất Linh và một số thành viên trẻ sau 1954 không còn đất đứng như trước nữa.

Sự thất bại của Văn hóa Ngày Nay sau 1954 với chỉ 11 số, rồi đình bản là điều có thể hiểu được. Và không có gì để thất vọng hay trách cứ cả. Một thời đã qua. Nhu cầu người đọc đòi hỏi một cái gì khác hơn. Độc giả tự động bỏ rơi. Cái còn lại là những bài văn trong các chương trình giáo dục trung học.

Đó là một niềm hãnh diện và an ủi. Vì có mấy ai còn tại thế mà văn chương được đưa vào chương trình giảng dạy cho các lớp luyện thi tú tài phần một. Và sau này, được nhiều sinh viên làm những tiểu luận trên Đại học như các nhà văn của TLVĐ. 

Tóm lại, tuy thất bại về phương diện báo chí nhưng về mặt nghệ thuật, mặt văn chương chữ nghĩa, sau 1954, các sách của TLVĐ vẫn là loại sách được nhiều người đọc, được ưa chuộng. Họ không còn viết nữa. Họ không có mặt mà như thể vẫn còn có mặt. 

Nhất là về mặt văn chương, cách viết chữ Việt đơn giản và trong sáng, dễ hiểu xuất phát từ TLVĐ vẫn tiềm tàng, vẫn ẩn náu trong các bài luận văn và ngay cả trong các nhà văn trẻ sau này. Lắm lúc, tôi có cảm tưởng Doãn Quốc Sĩ gần TLVĐ hơn gần Sáng Tạo, mặc dầu danh xưng của ông nằm trong nhóm Sáng Tạo.

Có thể nói số người đọc TLVĐ giảm sút kể từ cuối thập niên 1960 với cao trào sách dịch đã lần lượt thay thế nhu cầu cho người đọc, bởi vì một lẽ rất đơn giản: Không có nhiều sáng tác truyện ngắn, truyện dài hấp dẫn lôi cuốn người đọc. Thế hệ văn học sau 1954 đã không làm tới, làm đủ điều mà TLVĐ đã đem đến cho độc giả thời của họ với Hồn Bướm Mơ Tiên, với Đoạn Tuyệt, với Nửa Chừng Xuân...

Cuối thập niên 1960, hiện tượng sách dịch tràn ngập thị trường sách vở miền Nam, chiếm đến hơn 2/3 thị trường sách vở. Điều đó cho thấy rằng nhu cầu người đọc vẫn có, nhưng nhu cầu sáng tác đã không cung ứng kịp thời và đúng lúc.

Sách dịch gia tăng như thế là dấu hiệu của sự nghèo nàn về phương diện sáng tác văn học của miền Nam. Nhiều nhà văn sáng giá của những năm 1954 trở thành người viết feuilleton tức tiểu thuyết cho báo hàng ngày để kiếm sống, nhất là sau 1963 trở đi, do thời thế biến chuyển. Hiện tượng đình trệ và thinh lặng trong văn chương trong giai đoạn này là có thật.

C. Vài nhận xét về Văn Học miền Nam sau 1954

9 năm chiến tranh, kể từ 1945 đến 1954. Một khoảng trống văn học. Ít có tác phẩm giá trị ở trong thời kỳ này. Cùng lắm có thứ văn học kháng chiến, phục vụ cho nhu cầu chiến tranh mà tôi không có điều kiện để biết tới. Khoảng trống vì các nhà văn tiền chiến ở trong và ở ngoài TLVĐ đã mỗi người chọn cho mình chỗ đứng chính trị bên này hay bên kia. Cụ thể hoặc dinh tê về phía Quốc Gia hay đi theo Việt Minh kháng chiến. Nhiều khi chỉ là một chọn lựa bất đắc dĩ, không có đường lui. 

Phần lớn những nhà văn tiền chiến tên tuổi đều ở lại phía bên kia như Nguyễn Tuân, Vũ Trọng Phụng, Trần Tiêu, Nguyễn Công Hoan, Xuân Diệu, Thế Lữ, Chế Lan Viên, Lưu Trọng Lư, Vũ Trọng Phụng... Dù sao đó là một thiệt thòi đối với phía người Quốc Gia. Nhưng ngược lại là cơ may cho một số nhà văn trẻ di cư vào miền Nam có đất trống để dụng võ. Khỏi phải chen nhau, tranh tiếng trên một xa lộ đông người.

Xa lộ thênh thang là của họ, thuộc về họ. Khỏi sợ kẹt xe. Đi nhanh, đi xa, đi thảnh thơi, đi một mình, đi cô độc, đi như thế nào là do nơi họ.

Cuộc di cư năm 1954 đã là biến cố chính trị lớn đem lại rất nhiều hy vọng, tin tưởng về đủ mặt cho miền Nam. Trong đó có văn học.

Miền Nam lúc ấy có một thể chế chính trị vững mạnh, hợp pháp. Một tiềm năng lớn do khối lượng của một triệu người di cư có tác dụng thay đổi hẳn bộ mặt miền Nam về chính trị, xã hội, đời sống và văn hóa.

Trong số những nhà văn của TLVĐ, Nhất Linh đã có mặt sẵn ở miền Nam cùng với Đỗ Đức Thu, Nguyễn Thị Vinh, sau này Linh Bảo. Nhưng thành phần chủ lực của TLVĐ đã không còn. Những mất mát như cái chết của Khái Hưng trong những ngày đầu kháng chiến cũng như cái chết của Thạch Lam, Hoàng Đạo không lấy gì bù đắp chỗ trống đó được. Chưa kể những người từng cộng tác với TLVĐ như Tú Mỡ, Thế Lữ, Xuân Diệu đã chọn ở lại miền Bắc.

Gần như Nhất Linh bơ vơ một mình. Văn Hóa Ngày Nay ra đời chỉ được 11 số, có thể vì thiếu những cây bút chủ lực cũ của TLVĐ.

Do đó, một số nhà văn, sinh viên, trí thức trẻ miền Bắc vào miền Nam đã có đầy đủ mọi cơ hội để phát triển tài năng. 

Cơ may đứng về phía họ.Thời cơ về phía họ. Hy vọng đón chào họ. Mảnh đất văn học miền Nam như luống cầy mới xới vỡ, đang sức lớn cần đến bàn tay, tim óc của họ.

Họ đã có mặt. Họ có tất cả: tuổi trẻ, học vấn, tài năng, lý tưởng. Và họ đã lên đường. Họ chỉ thiếu có một điều: chưa có mấy tên tuổi. Nhưng cần gì.

Vì thời cơ đã đến. Sau buổi triển lãm của Duy Thanh và Ngọc Dũng tại phòng thông tin đô thành, đường Lê Lợi. Cơ duyên đã đến khi Mai Thảo gặp Graham. Lúc đó, Mai Thảo còn sống lang bang, học chưa xong, nhưng đã có vốn vào đời với những truyện ngắn để đời: Đêm giã từ Hà Nội. Sau này tiếp theo với Mưa Núi, Tháng giêng cỏ non, Chuyến tầu trên sông Hồng.

Những truyện ngắn ấy chẳng những báo hiệu một tài năng mới mà còn có tham vọng mở đầu cho một thế hệ văn học sau 1954.

Một không khí phấn khởi, tin tưởng và đầy năng động.

Nhiều người trẻ đã háo hức tìm đọc và tin rằng có một thời đại mới mở ra cho văn học? Không khí cũ xem ra không thở cùng được một nhịp nữa.

Cùng với Mai Thảo, những người như Trần Thanh Hiệp, Nguyễn Sỹ Tế, nhất là Thanh Tâm Tuyền dương cao ngọn cờ văn học với một slogan rất ý nghĩa cả về chính trị đến văn học: Sài Gòn, thay thế cho Hà Nội, từ một đô thị miền Nam trở thành thủ đô tinh thần của toàn thể đất nước. Sài gòn Sáng Tạo và Suy tưởng.

Trên mặt trận văn hóa, tiếng nói của Mai Thảo là niềm hãnh diện chung cho giới trẻ. Họ nói thay cho giới trẻ miền Nam. Họ nói rất hay. Họ nói đến Nghệ thuật hôm nay, nói tới thử nghiệm, tới phá vỡ để lên đường, phá huỷ và chối bỏ quá khứ. Họ nói rất nhiều, đặt ra những tiêu chuẩn nghệ thuật cao, thuần lý thuyết mà thực sự nhiều người trong nhóm đã không theo kịp tư tưởng của Mai Thảo. MT từng viết:

“Đời sống không đứng lại. Nghệ thuật không ngừng đổi thay theo đời sống. Đi tới, và nhà văn luôn luôn đứng trước những vấn đề mới đặt ra, từng phút, từng giờ. Nghệ thuật ta đã và vẫn còn phải là một lên đường. Bằng những thí nghiệm không ngừng. bằng những khám phá không mỏi.”



Bằng vào chủ trương này, chúng ta có thể dễ dàng tìm hiểu xem nhóm Sáng Tạo đã có điều kiện để thực hiện những thử nghiệm và những khám phá không mệt mỏi không và những khám phá đó là gì? Họ đã viết được những gì?

Không biết có phải vì những tuyên ngôn văn học đầy kiêu hãnh với lòng tự tin cao độ đó không và do đó đụng chạm đến một quá khứ huy hoàng của một Nhất Linh hay không? Có thể là không. Nhưng sau đó vào tháng 6, năm 1958, Nhất Linh đã xuống núi để một lần nữa làm văn học. Bên lề chuyện làm báo văn học của Văn Hóa Ngày nay, anh Duy Lam vốn quen viết diễu đã có lần viết như sau:

“Bước vào toà báo Sáng Tạo, tôi lấy làm lạ vì mỗi người đứng một góc phòng trước một bàn thờ nhỏ treo một bức ảnh bán thân. Họ làm đèn khấn vái rất thành kính và lễ luôn tay. Tôi đến sau lưng văn sĩ Mai Thảo, người chủ trương nhóm Sáng Tạo, anh cũng không hay biết. Lắng tai nghe, tôi nghe thấy anh khấn: ‘Trời ơi, người là một siêu phàm. Người là tất cả. Người ngự trị trên thế giới này. Ta kính phục người, trọng người vô vàn.’ Tò mò tôi nhìn lên bàn thờ thì chợt giật mình kinh hoàng vì lạ thay anh Mai Thảo đang lễ ảnh anh Mai Thảo. Qua thăm những bàn thờ khác thì đại loại thế cả.”

( trtích VHNN, bộ mới).

Dù chỉ là một bài viết phiếm, nhưng nó có một phần sự thực. Vì sau này, Nhóm Sáng Tạo đã ra hẳn một thứ tuyên ngôn để kết án thế hệ văn học tiền chiến, trong đó có nhóm TLVĐ. 

Phải nói thực với lòng mình là khi Sáng Tạo xuất hiện, số đông người trẻ tìm thấy nơi Sáng Tạo như một luồng gió mới thổi vào văn học nên đã hăm hở tìm đọc.
Họ đã đặt tất cả hy vọng vào Sáng Tạo. Họ đã hy vọng nhiều.

Nhưng sau này họ đã thất vọng cũng không ít.

Đọc Mai Thảo, thích thú với văn phong của ông như một thứ bút pháp lạ, rất riêng, rất khác người. Nhưng năm này tháng nọ, cũng vẫn một style ấy đến độ nhàm chán.

Người ta bỏ ông hay ông bỏ giới trẻ, nhất là kể từ thập niên 1970 trở đi?.
Dù biết rằng ở bình diện con người, giữa cá nhân với cá nhân. Có lẽ nhà văn Mai Thảo là một nhà văn được nhiều người trong giới làm văn học trân trọng và quý mến nhất. Sự ngưỡng mộ của một số nhà văn trẻ như thể ông là một kim chỉ nam cho văn học. Nhưng việc làm văn học chỉ có ý nghĩa khi nhà văn đứng chung trong một con thuyền, chia sẻ vận mệnh đất nước và những hệ luỵ của nó. 
Cho đến 1963. Đất nước có nhiều chuyển biến liên quan đến vận mệnh miền Nam. Những người viết trong nhóm Sáng Tạo hay một số nhà văn khác hầu như tắt tiếng. Truyện họ viết hầu như không có liên quan gì đến những suy nghĩ, băn khoăn của giới trẻ, của thời cuộc, của tình hình đất nước mỗi ngày mỗi trở thành bi kịch. 

Văn học nay đã đổi mầu. Không còn mầu hồng hy vọng nữa. Văn học là bi kịch có suy nghĩ, có dấn thân, có nhập cuộc, có máu đổ, có bị thương, có xác người gục ngã. Không còn là thứ văn nghệ khai phá, phản kháng, hủy diệt, tìm tòi, lên đường nữa. 

Cạnh đó, để thỏa mãn nhu cầu đọc như thuốc ngủ qua đêm nổi bật lên thứ văn chương dịch thuật chiếm lĩnh 80% thị phần sách vở xuất bản ở miền Nam. 

Truyện dịch tình cảm Quỳnh Dao, truyện Bà Tùng Long, truyện chưởng Kim Dung, truyện dài Bố Già Mafia, truyện Thiền và đủ thứ tiểu thuyết từ truyện viết feuilleton trên báo hàng ngày.

Điều đó nói lên điều gì?

Đôi dòng kết luận

Nhìn lại ba thế hệ Văn học chữ quốc ngữ, thế hệ Nam phong, Phạm Quỳnh là thầy dậy của cả một thế hệ văn học. Thế hệ Văn Học TLVĐ nêu cao vai trò quan trọng của truyền thông qua báo chí. Dừng lại ở thời kỳ đó thì TLVĐ đóng góp lớn nhất, khởi sắc nhất với rất nhiều cuộc tranh luận văn học như tranh luận về: Vụ án cũ và mới mà Phong Hóa coi như tôn chỉ, đường lối của tờ báo. Vụ án báo chí giữa Nam Phong và Phong Hoá rồi giữa nhóm Phong Hoá và nhóm Mác xít. Rồi Phong trào Thơ mới, thơ cũ.

Về vai trò của báo Phong Hóa đối với báo chí, nhiều người nay đã ít lưu tâm vì tài liệu về báo chí nay không dễ tìm để đọc.
Về ảnh hưởng của TLVĐ đối với văn học qua truyện ngắn, truyện dài thì đóng góp của TLVĐ là đưa truyện ngắn, truyện dài đến trình độ nghệ thuật, Và có thể nói đến một thứ văn học thế hệ 1932-1945 là thế hệ của tiểu thuyết.

Sau 1954, Các nhà văn trong nhóm Sáng Tạo đã thừa hưởng tất cả di sản tinh thần đó và đã tạo được một nguồn hứng khởi, một không khí sáng tác làm văn học, một bầu khí cởi mở, tự do sáng tác, tự do đọc mặc dầu có chế độ kiểm duyệt. Cứ nghĩ như thế thì đã đủ và tuyệt vời khi so sánh với số phận các nhà văn miền Bắc. Họ thiếu tất cả. Họ không có tất cả.

Văn học miền Nam, người miền Nam không thể không hãnh diện về điều đó.
Nhóm Sáng tạo đã tạo ra nguồn hứng khởi, nguồn hy vọng... Nhưng con đường mà nhóm này vạch ra thì họ đã chưa đi tới được.

Có thể nói lý thuyết nhiều hơn là làm. Tôi tìm đọc những lý thuyết gia của nhóm như Trần Thanh Hiệp, Nguyễn Sỹ Tế. Đóng góp không nhiều. Cố lắm thì tìm được một truyện ngắn: Dòng sông xanh (1956) của Nguyễn Sỹ Tế trong tuyển tập Những truyện ngắn hay nhất do Nguyễn Đông Ngạc thực hiện.

Tôi không chia sẻ được với tác giả trong những đối thoại gần như thể khó mà theo dõi. Chẳng hạn như:

Imre, đồng chí có sao không? Phía này. Không phía này. Ngực tôi tức thở. Chân tôi rướm máu.. Nhưng chúng đâu rồi. Thận trọng kẻo chúng nhận ra. Đi về phía cầu. Quân ta canh giữ. Chúng ta chẳng dại gì…


Những câu đối thoại đứt đoạn đó quả thật là khó cho một người muốn đọc.

Sau này, ở tù Cộng Sản ra, ông Nguyễn Sỹ Tế có xuất bản một tập thơ. Rất tiếc tôi chỉ mượn được từ nhà văn Phan Lạc Tiếp bản đã dịch ra tiếng Pháp: Chants d'YA. Tôi nghĩ đây mới là con người thật của ông với một tấm lòng, với những lời nhắn gửi cho vợ, cho con trai, con gái, cho một học trò, cho dân tộc, cho đất nước. 

Riêng ông Trần Thanh Hiệp, vào tháng 10 năm 1966, được biết ông có xuất bản một tập thơ Vào Đời với bài tựa của Thanh tâm Tuyền. Và đồng thời cũng xuất tập truyện Ngày Cũ. Rất tiếc cả hai tác phẩm này tôi cũng không có may mắn được đọc.

Nhà thơ Thanh Tâm Tuyền là một tài năng khác thường không dễ để được đời hiểu, để được đời chấp nhận. Ông sống giữa hai lằn đạn của người đọc là sự nghi ngờ và lòng cảm phục.

Ngay cả những người có khiếu phê bình Văn học như Lê Huy Oanh cho biết lúc đầu ông muốn vứt tập thơ Tôi không còn cô độc nhưng rồi sau đó lại mê thích trước đó tôi đã quẳng tập thơ qua cửa sổ, rồi lại nhặt lên, trân trối nhìn nó một hồi lâu trước khi từ từ, rất từ từ ấp nó vào ngực.

Như thế thì phải nhìn nhận rằng thơ Thanh tâm Tuyền có một điều gì đó vượt cảnh giới đời thường mà tôi không hiểu được.

Võ Kỳ Điền, một người học trò của ông cũng nhìn nhận: Thơ thì không phải thơ thường, văn không phải văn thường, không được phổ biến rộng rãi, độc giả phải thuộc giới kén chọn.

Như thế có nghĩa là Nhà thơ chọn người đọc chứ không phải người đọc chọn nhà thơ. Có lẽ tôi là người không được cái ân sủng được chọn đọc. Cũng đành. 
Nhưng tôi vẫn nghĩ có những sự xưng tụng không chứng minh được như trong bài viết của Đặng Tiến:

Góp phần tạo nên một khúc quanh cho văn học Việt Nam nói chung sau nửa thế kỷ 20, Tập Nỗi buồn trong thơ hôm nay là một văn kiện cơ bản trong lý luận về thơ.

Và một câu kết luận khá nặng ký của Đặng Tiến về truyện Bếp lửa của Thanh Tâm Tuyền:

“Trong Bếp Lửa, sáng tác năm 20 tuổi, Thanh Tâm Tuyền đã hạ một câu kết để đời, khi hiu hắt, khi ngời sáng, trong tâm thức thế hệ chúng tôi Anh yêu quê hương vô cùng và anh yêu em vô cùng. Đời người vô cùng rồi cũng đến vậy thôi. Vô cùng Thanh Tâm Tuyền. Thanh. Tâm. Tuyền.



Thanh Tâm Tuyền có thể là một nhà thơ tài giỏi. Tôi kính nể và tôn trọng những người yêu mến thơ ông, vì thơ vẫn là cõi riêng.

Nhưng một câu kết trong một cuốn truyện rất bình thường trở thành câu kết để đời trong tâm thức người trẻ, lúc hiu hắt, lúc sáng ngời như thế thì... 

Hạnh phúc thay cho Đặng Tiến. Bởi vì tôi không chia sẻ hết được những niềm vui, niềm hạnh phúc giữa hai nhà thơ khi đọc nhau.

Ngoài ra, bài viết này chỉ nhằm tìm chỗ đứng của TLVĐ trong văn học. Những chi tiết về giai đoạn thế hệ văn học sau 1954 ở miền Nam chỉ được dùng để có cái nhìn đối chiếu với những thế hệ văn học trước. Chúng tôi hẹn sẽ có bài viết về thế hệ văn học 1955-1975 ở miền Nam với trên đưới 500 nhà văn, nhà thơ, nghệ sĩ, họa sĩ, nhạc sĩ nhằm trình bày tính cách đa dạng, phong phú, tự do trong sáng tác của văn học trong giai đoạn này mà ít hay nhiều cũng là niềm hãnh diện chung của những người đã được may mắn sống trên mảnh đất ấy.

 

Nguyễn Văn Lục
Nguồn: DCVOnline
Friday, October 4, 2024(View: 178)
Đặc biệt, sau khi tiếp quản Quy Nhơn xong thì thủ tướng Ngô Đình Diệm có ra thăm ủy lạo dân chúng và sau đó, trong dân gian đã truyền tụng hai câu thơ như sau:
Sunday, September 22, 2024(View: 498)
Riêng tôi khi mình lung túng không chắc chắn về những từ Hán Việt mà không hỏi ai được thì cứ ‘nôm na là cha mách qué” là hay nhất!
Saturday, September 21, 2024(View: 743)
Hãy thử so sánh cuộc đời của Trân Huỳnh Duy Thức, một nhà khoa học Việt Nam với Václav Havel, một nhà văn Tiệp Khắc,
Saturday, September 21, 2024(View: 353)
Sau này những khẩu hiệu có tính cách tuyên truyền này được nhóm Giao Điểm, ở hải ngoại rêu rao cùng khắp trên báo chí của họ.
Saturday, September 7, 2024(View: 365)
Nếu so với cuộc sống ngoài Bắc bữa no bữa đói, lo từng bữa thì đây phải nói là thiên đàng. Những điều gì khác với điều tôi viết thường là do cộng sản lúc bấy giờ tuyên truyền.
Sunday, August 25, 2024(View: 876)
Quả thực, Francoise Sagan là một hiện tượng văn học phổ biến một cách rộng rãi ở miền Nam. Sagan có lối viết thật ngắn, gọn.
Friday, August 23, 2024(View: 925)
Năm 1970, chiếu theo giấy phép số: 3343/GD/KHPC/HD/7 thiết lập Nữ Học Viện bậc Đại Học, áp dụng mô thức một Viện Đại Học Cộng Đồng
Tuesday, August 20, 2024(View: 583)
Cuộc chiến này đã bắt đầu như thế và đã chấm dứt như vậy ngoài mọi sự quyết định của người Việt Nam.
Wednesday, August 7, 2024(View: 1254)
Với tôn chỉ Dân Tộc, Nhân Bản và Khai Phóng, nền giáo dục Việt Nam Cộng Hoà trong 21 năm tồn tại đã đào tạo những công dân Việt Nam hoàn thiện
Wednesday, August 7, 2024(View: 973)
Sự tuyên truyền khéo léo, che dấu đã cho thấy nhiều thanh thiếu niên đã tình nguyện xông pha vào "cõi chêt" vì bom Mỹ bỏ ngày đêm.
Tuesday, July 30, 2024(View: 1119)
Chiến tranh trước sau rồi cũng chấm dứt cách này cách khác như chúng ta đã thấy. Nhưng sau 1975, sự thật mới chính là sự thật được phơi bầy.
Saturday, July 13, 2024(View: 638)
Tóm lại, Quán Thân như lời Phật dạy thì có 6 đề mục để quán như đã nêu ở trên. Hành giả có thể thực hành thiền Quán bất cứ lúc nào trong ngày.
Tuesday, July 2, 2024(View: 1049)
Sau khi chiếm được miền Nam Việt Nam, mâu thuẫn giữa Việt Nam và Trung Cộng ngày càng tăng cao. Trung Cộng lên án Việt Nam đàn áp Hoa Kiều và muốn đem Hoa Kiều về nước.
Tuesday, June 25, 2024(View: 806)
Thực hành Giới-Định-Tuệ, đời sống đạo đức của hành giả được thăng hoa, tâm định tĩnh, trí tuệ phát sáng. Kết quả sơ khởi của việc tu tập, giúp hành giả thoát khỏi một số ràng buộc
Monday, June 24, 2024(View: 1064)
Vậy thì có gì là lạ về hiện tượng khóc tập thể! Chúng ta đã từng chứng kiến hàng triệu người dân trong các nước cộng sản cùng vỗ tay, cùng hoan hô, cùng đả đảo thì nay nếu có hàng triệu cùng khóc có điều chi khác biệt?
Sunday, June 23, 2024(View: 997)
Không biết con số chính xác Sách Báo của Văn Hóa Miền Nam bị hủy diệt bao nhiêu, và sau này lại thấy những bộ Tự Điển quý giá
Friday, June 14, 2024(View: 980)
Tù vừa tròn 17 năm. Những ông tướng khác về trước ông chừng nửa giờ nên tướng Giai là người sau cùng, theo ý nghĩa tiêu biểu của lịch sử..
Sunday, June 9, 2024(View: 997)
Đọc cả bài viết này, có lẽ người đọc chỉ cần đọc đoạn kết trên là đầy đủ ý nghĩa.
Saturday, June 8, 2024(View: 1810)
ĐÁNH TƯ SẢN cũng là một sự kiện chấn động lịch sử Việt Nam ngang hàng sự kiện THUYỀN NHÂN VIỆT NAM và chỉ xảy ra sau ngày 30 tháng Tư năm 1975.
Friday, June 7, 2024(View: 1165)
“Thiền Chỉ” hay “Thiền Định” là trạng thái tâm chuyên chú vào một cảnh, một đối tượng, khiến cho mọi vọng tưởng đều ngưng bặt, tạo sự an vui (sukkha) hỷ lạc cho hành giả.
Sunday, May 19, 2024(View: 1447)
Nhìn lại hơn 50 năm miền Bắc dưới chế độ cộng sản, người viết chỉ có thể thở dài và nghĩ mình còn may mắn – May mắn vì đã không phải sống dưới chế độ bạo tàn đó.
Sunday, May 19, 2024(View: 2052)
Lần đổi tiền này gây ra hậu quả kinh tế tai hại với nạn lạm phát lên hơn 700% năm 1986 và tiếp tục tăng cao trong 3 năm sau đó.
Saturday, May 11, 2024(View: 2469)
Người ta nói: làm thầy thuốc sai lầm thì giết chết một người, làm chính trị sai lầm thì giết một thế hệ nhưng làm văn hoá sai lầm thì giết cả muôn đời.
Monday, April 29, 2024(View: 1581)
Theo ông Hoàng Tùng xác nhận, vụ án Bà Nguyễn Thị Năm đã được bộ chính trị họp và quyết định. Riêng ông Nguyễn Minh Cần, Phó chủ tịch Hà Nội than:
Monday, April 22, 2024(View: 1500)
Tôi viết lại bài này như một hồi ức đau buồn đã qua. Nó cũng giống như ngày nào “ Miền Nam sau ngày giải phỏng”. Bởi vì Đảng vĩ đại ngay cả trong những sai lầm của họ.
Wednesday, April 10, 2024(View: 1552)
Tu tập theo đạo Phật không phải để sở hữu được điều gì, mà thực ra là để buông xả không bám víu với bất kỳ những gì ở trên đời... mà chỉ nhận biết rõ ràng những gì đến rồi đi,
Monday, April 1, 2024(View: 2115)
Di tản sang Hoa Kỳ năm 1975, tên tuổi ông một lần nữa bừng sáng của đỉnh cao văn học. Một lần nữa như thể được tái sinh. Sách của ông được bày bán khắp các tiệm sách.
Monday, March 18, 2024(View: 1990)
Hát Rong được gọi là Troubadour, tên của một nhà soạn nhạc và nghệ sĩ biểu diễn vào thời kỳ trung cổ ở Âu Châu. Người phụ nữ hát rong được gọi là Troubairitz.
Saturday, March 9, 2024(View: 1555)
Bài viết này dựa trên kinh Nikãya nhằm cung ứng một vài khía cạnh cần biết trên đường tu học của thiền sinh Phật tử muốn tìm hiểu lộ trình tu tập trong đạo Phật như thế nào.
Saturday, March 9, 2024(View: 1384)
Tuy nhiên, vẫn phải nhìn nhận những nhà văn trẻ vừa và thật trẻ vẫn là niềm hy vọng của sinh hoạt Văn Học Di Dân Việt Nam như những đóm lửa của hy vọng còn chờ đợi
Friday, March 1, 2024(View: 1352)
Nếu “nhận thức về vô thường” được tu tập như vậy ngay trên tự thân, được làm cho sung mãn như vậy ngay trên tự thân ngũ uẩn, thì “tất cả dục tham được chấm dứt, tất cả các sắc tham được chấm dứt
Friday, March 1, 2024(View: 1949)
Chỉ tồn tại có 21 năm, từ di sản của nền giáo dục thuộc địa của Pháp chế độ Việt Nam Cộng Hoà đã khai sinh một nền giáo dục Dân tộc, Nhân bản và Khai phóng mà giá trị đến ngày nay không ai có thể phủ nhận được.
Friday, March 1, 2024(View: 1342)
Tháng ba này, bác sĩ Quang lại lên đường sang Ukraine trong ba tháng.. Tháng bảy mới trở về. Tôi gợi ý anh nên viết hồi ký ghi lại những sụ việc, biến cố của từng ngày,
Saturday, February 24, 2024(View: 3577)
Kính chia sẻ đến quý anh chị CHƯƠNG TRÌNH CÙNG NHAU TU HỌC lớp Tìm Hiểu và Ứng Dung kinh NGUYÊN THỦY do Tuệ Huy- Tô Đăng Khoa phụ trách
Friday, February 23, 2024(View: 1515)
Chính qua sự chú ý, chúng ta không chỉ tương tác với thế giới mà còn duy trì, quyết định phẩm chất của sự tồn tại của mình một cách chân thực nhất.
Friday, February 16, 2024(View: 3488)
Ý Như Vạn Sự là sự bùng vỡ của Trí Tuệ và Từ Bi cùng lúc. Trí Tuệ vì nhận chân bản tánh Như của vạn sự. Từ Bi vì sự bùng vỡ của tình thương yêu bình đẳng đối với vạn sự, cho phép vạn sự là chính nó, tự vận hành theo chu kỳ tuần hoàn sinh-trụ-hoại-diệt của chính nó.
Friday, February 16, 2024(View: 3717)
Hà ô Lôi là ai nhỉ? Chỉ được biết Hà Ô Lôi là một tiếng hát tuyệt vời, ảo diệu có thể làm mê hoặc lòng người. Nhưng vì cách đây đã năm thế kỷ nên không có cách gì ghi lại được tiếng hát đó. Người đời sau muốn nghe lại được nó, chỉ còn mỗi một con đường : nghe câu truyện kể về Hà ô Lôi
Monday, February 5, 2024(View: 1655)
Đó là mùa Xuân không sinh không diệt. Chất Xuân vượt ra ngoài cảm xúc của con người, nó vượt ra khỏi thời gian, không gian. Nó không bị ảnh hưởng bởi quy luật vô thường
Sunday, January 28, 2024(View: 2979)
Trong phạm vi bài này xin chỉ nhắc đến một số trường trung học tiêu biểu ở các đô thị lớn như Sài Gòn, Huế , Cần Thơ...
Friday, January 26, 2024(View: 3528)
Thưa đó là những thành phần có ăn học, được các chính phủ thời Đệ Nhất và Đệ Nhị Cộng Hòa cho học bổng đi học tại Pháp, tại Mỹ,
Sunday, December 24, 2023(View: 2172)
Sách cũ đối với tôi là một ám ảnh mời gọi tìm về. Trong đó đặc biệt có chuyện sưu tập tài liệu triết cũ. Cũng từ những sách cũ đó mà trước đây tôi lớn lên, được nuôi dưỡng và phát triển về trí năng mỗi ngày.
Saturday, December 23, 2023(View: 2061)
Nghi ngờ là sợi dây trói buộc thứ năm khiến hành giả phân vân, giải đãi, buông lung, không biết đi hướng nào trên con đường tu tập tâm linh.
Friday, December 1, 2023(View: 4026)
Vai trò bảo tồn, duy trì ngôi nhà hữu thể là trách nhiệm chung của từng cá nhân, nó mang lại ý nghĩa cao đẹp cho sự hiện hữu có giới hạn của chúng
Friday, December 1, 2023(View: 2371)
Bài này, người viết đã tự ý bỏ phần văn hóa chữ viết, một sản phẩm đặc thù của các xã hội văn minh để chỉ nói đến vấn đề ẩm thực và hệ quả của nó.
Wednesday, November 22, 2023(View: 2624)
Chuyến đi gian nan của nguời di cư thế nào thì chữ nghĩa cũng vậy. Chữ ở lại, chữ ra đi, chữ nào còn, chữ nào mất? Hình như chẳng còn ai tâm trí đâu để lưu tâm tới điều đó. Chữ được di cư vào miền Nam,
Saturday, November 4, 2023(View: 2745)
Đứa con hoang có thể là cuối cùng của Sartre có lẽ là giáo sư tiến sĩ Trần Trọng Đăng Đàn. Đối với văn học miền Nam nói chung, ông giáo sư này là kẻ chém treo ngành.
Friday, November 3, 2023(View: 2563)
Trong hành trình tìm kiếm hạnh phúc, người tu “Hạnh buông xả” sẽ có cơ hội trải nghiệm được sự bình an nội tại. Buông xả ít thì giải thoát ít, buông xả nhiều thì giải thoát nhiều,
Saturday, September 23, 2023(View: 5629)
Có những nhà văn mà phong cách trí thức cũng như tình người để lại trong tôi những dấu ấn sâu sắc đến khó quên.
Monday, September 11, 2023(View: 3027)
Kể từ khi phi công Charles Lindbergh được chọn là Nhân vật của năm 1927 – Person of the year – đến nay đã 95 năm. Tuy nhiên Time không những chỉ chọn một cá nhân...
Thursday, August 24, 2023(View: 4195)
Phần tôi khiêm tốn nghĩ rằng: đôi khi chúng ta đòi hỏi những điều mà thật sự nó đã nằm sẵn trong túi chúng ta mà chúng ta không biết.
Saturday, August 5, 2023(View: 6093)
Tôi gấp sách lại vì đã đọc đến chữ cuối… và tôi nhớ lại tôi trong cái đêm cuối thăm thẳm, thinh lặng, tôi lên sân thượng nhà tôi và bật khóc một mình.
Saturday, August 5, 2023(View: 3018)
Trong nhiều năm qua, chúng ta thường tụng “Bát Nhã Tâm Kinh”. Tụng hoài mà nhiều người vẫn còn than khổ! Đó là do mình học kinh mà không chịu ứng dụng kinh vào đời sống của mình.
Wednesday, June 28, 2023(View: 8538)
Trong chỗ riêng tư, tôi chia xẻ những tâm tình với Bùi Giáng, với Phạm Công Thiện trong sự ngậm ngùi về số phận không may dành cho họ.
Saturday, April 22, 2023(View: 3584)
Mỗi lần có dịp đọc các tài liệu có liên quan đến đạo và nhìn lại quá khứ là mỗi lần rút tỉa ra được một bài học về đời sống, về nếp sống đạo của một thòi
Saturday, April 8, 2023(View: 3462)
Mỗi một cuộc đời, như Phan Châu Trinh, đều để lại một bài học dù chưa trọn vẹn cũng đáng để cho những người đời sau suy nghĩ.
Friday, March 31, 2023(View: 3439)
Thật hiếm có nhà văn quân đội miền Nam nào viết với một thái độ thanh thản, không hận thù, biết quý trọng con người như Nguyễn Bửu Thoại.
Thursday, March 30, 2023(View: 2722)
Bên cạnh thứ tài sản không bền vững đó, đức Phật cũng dạy có một thứ tài sản không bao giờ mất, đó là Tín tài, Giới tài, Tàm tài, Quý tài, Văn tài, Thí tài và Trí tài.
Tuesday, March 21, 2023(View: 3433)
Tiếng Quê Hương hoạt động mạnh là nhờ vào hai người. Người đọc và edited lại là anh Uyên Thao. Và người thứ hai là anh Trần Phong Vũ,
Sunday, March 19, 2023(View: 2922)
Nếu chúng ta không quyết tâm giữ chặt khoang thuyền tức không giữ chặt Giới pháp, thì làm sao tránh được những trận bảo to, những cơn sóng lớn...
Monday, March 13, 2023(View: 6431)
Không dễ mấy ai có thể chối từ một số tiền lớn lao như vậy vào thời đó. Sự từ chối này làm nên nhân cách Uyên Thao và làm cho Sóng Thần có uy tín với độc giả, đông nhất là trong giới quân nhân.
Monday, March 13, 2023(View: 3174)
Việc chọn “ngày lành tháng tốt” để tiến hành những công việc hệ trọng trong đời sống của người Việt, được biết bắt nguồn từ thói quen do ảnh hưởng văn hóa, tập tục cổ xưa
Friday, March 3, 2023(View: 3638)
Uyên Thao là một con người đặc biệt, khác mọi người trong cách ứng xử, cách sống, nhất là thái độ chọn lựa hành động.
Wednesday, March 1, 2023(View: 3094)
Sống ở đời ai cũng mong cầu được hạnh phúc. Hạnh phúc là gì? Các nhà tâm lý học ngày nay mô tả hạnh phúc là một trạng thái tâm lý tích cực của con người ...
Monday, February 20, 2023(View: 7176)
Nói chung, văn nghiệp của ông tạo ra một dòng chảy văn học miền Nam rất cá tính; nó tiếp lửa truyền thừa từ những nhà văn tiền bối và ngọn đuốc soi đường cho những người đến sau ông.
Tuesday, February 14, 2023(View: 3707)
Tôi xin ghi lại như một lời tri ân như một niềm an ủi cho ông ở bên kia thế giới và một niềm an ủi của người còn lại, như kẻ viết bài này.
Friday, February 10, 2023(View: 3981)
Vì thế, việc giới thiệu tập san Trình Bầy, xin khép lại và chỉ xin giới thiệu phần mở đầu và phần giã biệt của chủ nhiệm Thế Nguyên.
Tuesday, January 31, 2023(View: 4316)
Tôi tự hỏi mình, Mai Thảo cuối cùng chỉ là một nhà thơ xuất chúng. Hay trong văn của ông đã có thơ và trong thơ là cả trời đất.
Saturday, December 31, 2022(View: 7435)
Mỗi chuyện là một góc nhìn xoáy vào những nết ăn, nết ở tiêu biểu cho một con người và tiêu biểu cho một nét Văn Hóa một thời dần biến dạng.
Tuesday, December 13, 2022(View: 3676)
. Đó là hạng người thuận dòng, hạng người ngược dòng, hạng người tự đứng lại và vị thánh A-La-Hán đã giải thoát ra khỏi luân hồi sinh tử.
Friday, December 2, 2022(View: 9007)
Nói cho cùng, phải chăng số phận của bà Lê Vũ Anh đã được chính cha ruột của mình định đoạt vì ý hướng mong muốn con gái thành công.
Sunday, November 20, 2022(View: 3909)
Đương nhiên sống ở đời không ai là không lầm lỗi. Chúng ta phải học hạnh nhẫn nhịn và tha thứ của đất về những lỗi lẫm nho nhỏ của nhau thì tình bạn mới được bền lâu./.
Tuesday, November 8, 2022(View: 4021)
Đọc qua lịch sử của Tỳ-khưu-ni Khema, chúng ta biết rằng chết không phải là hết! Cho nên đời này may mắn gặp Phật pháp ...
Thursday, September 22, 2022(View: 4071)
Tóm lại con người có hai phần thân và tâm. Cả thân và tâm đều quan trọng như nhau. Tâm gá vào thân để hiện hữu. Thân nhờ tâm chủ trì hướng dẫn để xử sự và hành động.
Wednesday, August 17, 2022(View: 3851)
Tóm lại tu pháp mười hai nhân duyên, hành giả chỉ cần cắt đứt một mắt xích là phá vỡ được toàn bộ mười hai mắt xích. Hành giả thoát khỏi vòng sinh tử.
Tuesday, July 26, 2022(View: 8504)
Như vậy Vô Lậu Học là môn học giúp hành giả được tự do tự tại, đoạn tận mọi phiền não khổ đau, không còn rơi rớt trong luân hồi sanh tử.
Tuesday, July 12, 2022(View: 4300)
Trong bài viết này chúng ta cùng nhau tìm hiểu ý nghĩa của phước hữu lậu và phước vô lậu hay là phước đức và công đức khác nhau như thế nào?
Monday, June 13, 2022(View: 8102)
Sự tử tế của miền Bắc hầu như không thể có theo như nhận xét của của nhà phê bình kỳ cựu Hoài Thanh. Hơn ai hết, ông HT đã hiểu rõ chân tướng của dân miền Bắc cũng như chính quyền ấy.
Friday, April 22, 2022(View: 4139)
chúng ta có thể hiểu A-Lại-Da thức chính là thức sanh ra “tâm sinh diệt” là Vọng tâm, và cũng chính A-Lại-Da thức này hiển lộ tâm thanh tịnh là Chân tâm.
Thursday, November 4, 2021(View: 10314)
Sau lưng họ là người phụ nữ được gọi là đệ nhất phu nhân. Vậy có những vị đệ nhất phu nhân nào trong lịch sử được người đời nói đến nhiều nhứt?
Tuesday, October 26, 2021(View: 10105)
.... Sau lưng họ là người phụ nữ được gọi là đệ nhất phu nhân. Vậy có những vị đệ nhất phu nhân nào trong lịch sử được người đời nói đến nhiều nhứt?
Saturday, September 4, 2021(View: 11257)
Ngày xưa ở Việt Nam, người đóng vai chọc cười khán giả được gọi là anh hề, ngày nay người ta gọi là diễn viên hài hay nghệ sĩ hài.
Saturday, September 4, 2021(View: 5193)
Phàm ở đời, những ai muốn xây dựng sự nghiệp lớn, đều phải có đức nhẫn nhục để vượt qua bao lần thất bại mới đạt được thành công.
Sunday, August 22, 2021(View: 5008)
Bài kinh “Phật thuyết Vu-Lan-Bồn” là một trong những bài kinh ngắn dễ hiểu, là một thông điệp giá trị nhắc nhở chúng ta đạo làm người, trong đó đạo hiếu với cha mẹ là nền tảng đạo đức quan trọng
Monday, June 7, 2021(View: 6076)
dù quý vị là người sẽ xuất gia theo dạng "Thân xuất gia, Tâm xuất gia" hay quý vị tự xếp mình vào dạng "Thân không xuất gia, mà Tâm xuất gia" thì bài pháp này sẽ giúp cho quý vị mạnh dạn chọn cho mình một con đường đi,
Monday, May 17, 2021(View: 5147)
Trong bài chia sẻ này chúng ta cùng nhau tìm hiểu khái quát về ảnh hưởng của nghiệp tác động vào cái chết của mỗi người,
Saturday, March 13, 2021(View: 8334)
“Ai thấy Pháp người ấy thấy Ta, ai thấy Ta người ấy thấy Pháp”. Đây là lời dạy của đức Phật dành cho tỷ-kheo Vakkali.
Friday, February 12, 2021(View: 6502)
Chủ đích của bài là ghi lại một số ca dao, tục ngữ Việt, Anh, Pháp ít nhiều liên hệ đến con trâu trong văn hóa “dĩ nông vi bản” mà Việt Nam là một trong những nước một thời được gọi là vựa lúa ở Đông Nam Á
Monday, January 25, 2021(View: 17313)
Tôi ra đời ở một làng nhỏ, làng Trình Phố thuộc tỉnh Thái Bình. Tôi sinh ra và lớn lên theo chiến tranh giữa Việt Minh và quân Pháp. Dù còn nhỏ nhưng tôi sợ cả hai.
Thursday, December 31, 2020(View: 16738)
Năm nay với những ngày ‘cấm cung’ vì dịch Covid-19, tôi mới nghĩ đến việc ngồi xuống viết về “Tỉa Thủy Tiên” để chia sẻ với bạn bè thân hữu ở xa những kinh nghiệm và hiểu biết (có thể chỉ là căn bản) về thủy tiên.
Sunday, November 29, 2020(View: 6108)
Trong giấc ngủ bình an, Đại đức không còn nhớ gì ngoại trừ câu nói ấm áp của Đức Phật: "Thời gian không chờ đợi ai, hãy tinh tấn lên thầy Ananda.".
Saturday, October 24, 2020(View: 6673)
Bài kinh “Thừa Tự Pháp” phác họa cho thấy hình ảnh của người xuất gia chân chánh phải là người “thừa tự Pháp” chứ “không thừa tự tài vật”.
Tuesday, September 29, 2020(View: 6880)
Tứ Nhiếp Pháp giúp con người quay về với đường ngay nẻo phải, hay chính xác hơn là trở về với Phật pháp. Phật pháp là con đường tu hành chân chính, hướng về tâm linh đi đến giác ngộ giải thoát.
Monday, September 14, 2020(View: 7038)
Tóm lại khi người Phật tử đặt trọn niềm tin vào Tam bảo và thực hiện những gì mình đã thọ nhận trong lúc quy y, giữ tròn năm giới luật thì người đó đang có được tám nguồn công đức,
Friday, August 21, 2020(View: 6970)
Niết-bàn là trí tuệ rốt ráo (bát nhã) được biểu lộ qua sự thoát khổ, giác ngộ, giải thoát của một bậc chứng đạo, ra khỏi vòng luân hồi sinh tử.
Sunday, August 2, 2020(View: 6942)
Ở bước căn bản, khi thực hành hạnh lắng nghe, chúng ta cần luôn tự nhắc nhở: “Im lặng để nghe. Lắng nghe để hiểu. Có hiểu mới có thương”. Hiểu là trí tuệ. Còn thương là lòng từ bi.
Sunday, July 19, 2020(View: 7636)
Tóm lại, “Pháp Tu Sám Hối” trong đạo Phật không phải là nghi thức rửa tội để được sạch tội, mà sám hối mang đủ hai yếu tố “nhận lỗi và sửa lỗi”. Nhờ có sửa lỗi nên tội trước được giải trừ, tội sau mới không sinh khởi.
Thursday, July 9, 2020(View: 7482)
thuốc Hydroxychloroquine có hiệu quả nhứt khi được xử dụng nhanh ngay sau khi nhập viện với liều lượng tiêu chuẩn,
Sunday, July 5, 2020(View: 6617)
Nếu lý thuyết giỏi, mà không có kinh nghiệm hành trì, thì kiến thức thu thập cũng không ích lợi gì, mà nhiều khi kiến thức đó chỉ tô bồi thêm cái Ngã ngày một lớn mà thôi!
Sunday, June 14, 2020(View: 6674)
Trong thời gian đại dịch Covid-19 vẫn còn hoành hành. Kính cầu nguyện bình an đến với tất cả mọi người. Khi ra khỏi nhà xin nhắc quý vị nhớ mang khẩu trang và ráng giữ khoảng cách 2 mét