Diệp Hoàng Mai - DẾ CƠM LĂN BỘT CHIÊN GIÒN

DẾ CƠM LĂN BỘT CHIÊN GIÒN

Học hết lớp Tư trường Nữ tiểu học – lớp 2 bây giờ – ba tôi đưa gia đình vô khu gia binh sân bay Biên Hòa trú ngụ. Vì vậy mà hồi nhỏ tôi ít có cơ hội lội đồng bắt dế, để tuổi xế chiều được nhớ về quá khứ qua câu ca dao mộc mạc ân tình…

                               Bao giờ cho đến ngày xưa,
                              Để nghe tiếng võng đong đưa của bà?
                              Để dầm nắng dưới đầm hoa,
                              Rình con dế cụ thò ra thụt vào…

Nhưng bọn trẻ trong cư xá Không quân Biên Hòa lại có niềm vui khác liên quan tới dế, từ những chú lính Mỹ đồn trú ở sân bay. Số là gần nhà ở của chúng tôi, có trạm thư dành cho quân nhân xa xứ Hoa Kỳ. Tại đây mỗi chú lính Mỹ có một hộp thư nhỏ cỡ tấc vuông, mỗi ô vuông có mã số riêng chủ nhân tự mở. Trạm thư có chừng nghìn cái ô vuông như vậy, xếp đều hàng quanh bốn bức tường. Lúc nào rãnh rỗi – thường là vào buổi tối – các chú lính đến trạm kiểm tra thư tín. Buổi tối ở trạm thư đèn điện sáng choang, thu hút rất đông dế cơm bay vèo vèo vào mùa sinh sản. Đám trẻ con chúng tôi mê lắm, nhưng bị ngăn cản bởi lớp rào kẽm gai che chắn trạm thư. Thế là tối tối chúng tôi tụm năm tụm ba bên thềm trạm đợi, hễ thấy chú lính Mỹ nào đến mở hộp thư là chúng tôi thò những cánh tay bé xíu qua rào miệng la oai oái:

- Ê du, gíp mi con dê. Dế...

(You give me… con dế )

Mấy chú lính Mỹ rất vui tính nhưng chỉ tươi cười vẫy tay đáp trả đám trẻ lao nhao, chứ hầu như chú nào cũng không đủ dũng khí “bốc, hốt, chụp, giựt” mớ côn trùng đang ào ào bay quanh mấy ngọn đèn pha chói lọi. Thỉnh thoảng cũng có vài chú lính Mỹ yêu quí trẻ con, ráng “bấm ruột gan” rụt rè bắt con dế lạc bầy trao cho lũ trẻ, rồi vội vàng đến bên bồn nước rửa tay mấy lượt xà bông. Không tóm được đám dế cơm trong trạm thư, lũ trẻ chung cư lại bày nhiều trò chơi khác vui hơn mà không cần dế...

Sân bay Biên Hòa về đêm nhiều ngọn đèn pha sáng lóa, chính những điểm sáng đèn này là ngọn thiêu thân cho đám dế cơm. Biết đám dế kia trước sau gì cũng chết… tự nhiên, nên thường sau mỗi ca trực đêm ba tôi bắt về chừng nửa thùng thiết dế. Có nguyên liệu dồi dào ba tôi cung cấp, má tôi chế biến đủ món ăn từ đám côn trùng tưởng chừng như “vô tích sự” này. Thật ra các món ăn từ dế không đáng ghê như nhiều người vẫn nghĩ. Theo y học cổ truyền VN, dế chứa hàm lượng dinh dưỡng cao, vị cay mặn, tính ôn hòa, có tác dụng lợi tiểu, chữa phù thũng… Tài liệu nghiên cứu của nhiều quốc gia khác cũng cho biết thịt dế mèn ít chất béo, giàu protit, giàu khoáng chất cần thiết cho sự phát triển cơ thể và trí não. Ăn dế mèn còn giúp giảm lượng cholesterol trong máu, có khả năng phòng ngừa và chống nhiễm độc v.v…

Dế cơm là giống “to đầu lớn xác” nhất trong họ hàng nhà dế, kích cỡ lớn gấp đôi gấp ba lần dế bình thường, thân mập ú ù màu vàng nhạt. Có nhiều món ăn bình dân được làm từ dế như: dế rang muối ớt, dế nướng than hồng, dế chiên nước mắm, dế kho tiêu hay dế trộn gỏi v.v… Nhưng “dế cơm lăn bột chiên giòn” chính là món ăn khoái khẩu nhất của cả nhà tôi.

Trút hết thùng dế vô thau nước ấm pha muối loãng, má tôi lấy kéo cắt bỏ đầu đuôi cánh cẳng, chỉ giữ lại phần thân dế béo trục béo tròn. Nhẹ nhàng rút bỏ ruột từng con dế xong, má tôi rửa lại vài lần nước sạch rồi vớt dế ra để ráo. Công việc tôi khoái phụ má nhất, là nhét vô bụng mỗi “em” dế một hột đậu phọng, nhét vô đầu dế một hột tiêu cay. Làm xong má tôi hất dế vô thau bột khô, xốc nhẹ cho dế lăn đều qua bột rồi rây thật kỹ. Bắt chão dầu sôi trên bếp, má đập dập mấy tép tỏi tươi khử dầu và cho từng mẻ dế cơm vô chão. Đợi dế chuyển màu vàng ươm giòn rụm, má tôi vớt dế chiên ra rỗ kẽm để ráo dầu.

Tuy là món ăn dân dã, nhưng “phụ liệu” rau bắt buộc ăn kèm dế cơm lăn bột chiên giòn phong phú lắm cơ! Mua ở chợ có các loại rau: xà lách, tía tô, giấp cá, húng lũi, húng chanh, húng quế, ngò gai… thêm thơm xẻ ngọt – khế chua – dưa leo xắt mỏng nữa là hết ý. Cả nhà tôi ai cũng “đạo rau” nên mỗi bận có dế thăm nhà, là đám em tôi chịu khó săn lùng hái về đủ thứ: lá cách, lá cóc, chùm ruột, lá xoài… lá nào cũng thật xanh non, làm cho “đụn” rau nhà tôi nhìn thấy bắt thèm rõ… dãi.

Khi má tôi bày những dĩa “dế cơm lăn bột chiên giòn” lên bàn, tô nước mắm chanh đường tỏi ớt thơm lừng lựng cũng được mang ra. Dế chiên vàng rụm quấn gọn trong lớp rau lá tươi non, chấm nước mắm ớt tỏi chanh đường xong “cắn” miếng dế giòn tan trong miệng thì… Úi chu cha, ăn đến đâu là ngon “nhức xương” đến đó. Cứ thử một lần ăn dế cơm chiên giòn đi, bà con mình sẽ cảm nhận đủ đầy hương vị: giòn của bột, bùi của dế, chua của chanh, cay của ớt, nồng của tiêu, mùi thơm của các loại rau… tất cả hòa quyện vào nhau, khiến món dế cơm dân dã kia bỗng chốc hóa tuyệt vời.

Hồi còn nhỏ, tôi say mê đọc Dế mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài. Khi gia nhập hướng đạo, tôi thường nghêu ngao Thằng cuội của nhạc sĩ Lê Thương:

Các con dế mèn 
Suốt trong đêm khuya, 
Hát xẩm không tiền, nên nghèo xác xơ. 
Đền công cho dế nỉ non, 
Trời cho sao chiếu ngàn muôn…

Có người cho rằng dế thường báo trước điềm lành, tiếng gáy của dế mang lại may mắn và tài lộc cho những ai được nghe dế… hát. Chỉ đơn giản vậy nhưng ngày nay không dễ dàng nghe dàn hòa tấu dế, bởi bây giờ dế đã “lên ngôi” trở thành đặc sản trong các nhà hàng sang trọng. Nhưng thật ra đó chỉ là loại dế thương phẩm được nuôi trong chuồng trại, chứ loại dế lội đồng ngày xưa ấy bây giờ đã bị tuyệt chủng còn đâu?

Tháng 02/2017

Diệp Hoàng Mai