“Gửi Người Em Gái”

Chuyện Tình Buồn

Cành hoa tim tím bé xinh xinh báo xuân nồng

Rừng đào phong kín cánh mong manh hé hoa lòng

Hà Nội chờ đón Tết, hoa chen người đi, liễu rũ mà chi

Đêm tân xuân, hồ Gươm như say mê

Chuông reo ngân, Ngọc Sơn sao uy nghi

Đường phố vắng bóng đèn

Chạnh lòng tôi nhớ tới người em

Đó là lời của bài hát “Gửi Người Em Gái Miền Nam”--Một bài hát trữ tình của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn, diễn tả cảm xúc của tác giả, nói về chuyện tình ly tan giữa đôi tình nhân trong thời chia đôi đất nước (1954), vì hoàn cảnh mà phải phân tán, người con gái lưu lạc về Miền Nam để lại nỗi nhớ xót xa cho người yêu còn ở lại Hà Nội. Ca sĩ đầu tiên thực hiện bài hát nguyên thủy này là ca sĩ Ngọc Bảo, nhưng qua thời gian biến chuyển, bài hát đã bị cắt xén sửa chữa lại. Khi vào đến miền Nam thì được giới thiệu với tựa đề là “Gửi Người Em Gái”. Tác giả mô tả một chuyện tình rất đẹp nhưng cũng đớn đau khi nghĩ đến người yêu bé nhỏ phải đón Xuân nơi xứ xa, chung quanh không người thân thuộc, mà lòng thì sầu nhớ người yêu còn kẹt lại Hà Thành.

Xuân năm nay, đường đêm Catinat

Hoa mai rơi, rủ nhau nơi phương xa

Dần trắng xóa mặt đường

Một người em gái nhớ người thương

Vì hoàn cảnh chia đôi đất nước, nhiều gia đình bị phân tán, kẻ ở, người đi, một lần di tản là một lần mất mát. Tác giả mất người yêu cũng trong cuộc phân kỳ này, nên đã khởi động tâm tình và ông sáng tác bài hát này vào năm 1956 khi hai miền Nam Bắc bị chia cắt (1954). Tình yêu tách rời. Ông buồn thương, ngậm ngùi bày tỏ:

Nhưng... một sớm mùa thu, giữa chân trời xanh ngắt

Nàng đi... gót hài xanh. Người đi trong dạ sao đành

Đường quên lối cũ ân tình... nghĩa xưa

Rồi từ ngày ấy nước sông ngăn cách đôi lòng

Thuyền tình vỡ lỡ bến cô đơn không ai ngờ

Tình nghèo xa cách mãi, em tôi đành ôm mối sầu mà đi

Cuộc chia ly nào cũng đau khổ và tiếc nuối. Ra đi là hết, biết đến bao giờ trở lại. 1954 Cầu Hiền Lương đã chia đôi đất nước. Người người kiếm đường di tản, bỏ làng quê vào miền Nam tìm Tự Do. Kẻ ở, người đi mang theo nhiều cay đắng, xót xa. Tác giã đau đớn nhìn người yêu ra đi mà ôm mối sầu thâm sâu tận đáy lòng...

Em tôi đi, màu son lên đôi môi

Khăn san bay, lả lơi trên hai vai

Nhìn xác pháo bên thềm

Gợi lòng tôi nhớ tới người em

21 năm sau ngày Hiệp Định Genève (1954)--thì miền Nam bị thảm cảnh Tháng Tư Đen (30-4-1975). Cộng Sản lại tràn vào xâm chiếm miền Nam Việt Nam, và một lần nữa dân chúng bôn ba trốn chạy. Người người bằng đủ mọi cách đành bỏ lại tất cả của cải để đi tìm Tự Do trong thập phần nguy hiểm, người may mắn thoát nạn đến được bến bờ tự do, một số kém may mắn thì bỏ mình dưới lòng biển sâu trong những chuyến tàu vượt biển, hay vùi thân ở những miền hoang dã, rừng thiêng nước độc, và hẳn nhiên, trong những cuộc di tản này đã có những gia đình tan tác, nhiều cuộc tình đổ vỡ, chia lìa.

Ngậm ngùi ngồi nhớ lại lần theo ba mẹ di cư vào Nam, tuy còn bé mà tôi cũng đã biết sụt sùi nhớ về Hà Nội xưa yêu dấu của tôi mà buồn. Hình ảnh một Hà Nội cổ kính của một thời tôi được sống yên lành bên ba mẹ, chị em, cùng bà con họ hàng, một Hà Nội thanh bình, an lạc với Hồ Gươm trữ tình, những phố phường nho nhỏ, tuy không đồ sộ, nhưng không xa hoa, náo nhiệt, ồn ào như bây giờ. Một Hà Nội mà trong trí óc non nớt của tôi ngày đó chỉ còn ghi lại một vài ký ức mong manh nhưng êm đềm và thanh thoát lắm. Hà Nội trước 1954 giờ còn đâu nữa?

Và rồi ngày vào Nam, với một Biên Hòa hiền lành, dòng Đồng Nai trong mát. Chiều chiều hay được Ba tôi chở ra Cầu Mát hứng gió sông êm đềm mát mẻ, đứng trên nhà thủy tạ nhìn dòng nước lăn tăn, sóng vỗ nhè nhẹ đưa đám hoa lục bình màu tim tím xuôi mãi về xa.

Một Biên Hòa đã nuôi tôi lớn trong vòng tay cha mẹ, hạnh phúc bên chị em, cùng bạn bè quý mến, mài đũng quần trên ghế nhà trường (Nguyễn Du & Ngô Quyền). Nơi đây Ba mẹ tôi đã lập nghiệp để nuôi dạy chị em tôi lớn lên thật êm ả, vô tư… Ôi! Biết bao nhiêu kỷ niệm đẹp của tình quê hương và gia đình ... Ngày đó thanh bình biết bao!

Cũng tại biến cố Tháng Tư Đen. Đau thương lại tràn về miền Nam thân yêu, thế là lại thêm những cuộc di tản, đổ vỡ, chia lìa. Người đi, kẻ ở, tiếc nuối ngóng chờ … xót xa như cuộc tình của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn và người yêu thuở trước.

Thảm cảnh chiến tranh không làm sao quên được … mời quý vị cùng thưởng thức sáng tác “Gửi Người em Gái” của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn qua tiếng hát trầm ấm của ca sĩ Anh Dũng như một lời gửi gấm đau thương trong hoàn cảnh nhiễu nhương khi quê hương xưa đã không còn như cũ nữa…

Kiều Oanh, Virginia

03/27/2015