Danh mục
Số lượt truy cập
1,000,000

GS. Nguyễn Văn Lục - Thực dân và dân thuộc địa nhìn vào nhau (6b - phần 2)

02 Tháng Sáu 201612:28 CH(Xem: 17420)
GS. Nguyễn Văn Lục - Thực dân và dân thuộc địa nhìn vào nhau (6b - phần 2)

Thực dân và dân thuộc địa nhìn vào nhau (6b - phần 2)


Có hai loại phản ứng: Phản ứng thuận chiều và trái chiều

Phản ứng thuận chiều

Tháng tư, 1956, người Pháp chính thức cuốn cờ và triệt thoái khỏi miền Nam Việt Nam chấm dứt chế độ thực dân Pháp sau ngót một thế kỷ. 80 năm có lẻ ở Nam Kỳ và 60 năm ở Bắc Kỳ.

Miền Nam lúc bấy giờ có khoảng 7000 người Việt mang quốc tịch Pháp. Người ta ghi nhận đã có hơn 6000 người trong số đó xin hồi tịch.

Nhưng xé bỏ một tờ căn cước có đủ để người ta quay trở về cội nguồn với con người Việt Nam không? Xóa đi một cái ranh giới địa lý hay ranh giới pháp lý chỉ cần làm một cử chỉ “cái roẹt” là xong; nhưng cái ranh giới tinh thần là công việc còn lại của mỗi người, có khi làm cả đời không xong!

Chế độ thực dân chính thức không còn nữa và người Mỹ đến thay thế chỗ của người Pháp.

Phần ông Diệm, ở bình diện cơ chế, coi như ông đã thực hiện được hai bước trong tiến trình ba bước chính trị của ông: Bài Phong, Phản Đế, Diệt Cộng.

Nhưng ở mặt tinh thần, nước Pháp xa cách Việt Nam 16.000 cây số, vậy mà về mặt tâm tư thì nhiều người Việt Nam sinh sống ở VN cảm thấy “gần” nước Pháp hơn là người hàng xóm của mình. Bạn đọc có thể đọc thêm cuốn “Going Indochinese: Contesting Concepts of Space and Place in French Indochina”, (1995, 2012), của Christopher E. Goscha, hay bản tiếng Pháp “Indochine ou Vietnam” tác  giả mới xuất bản 2015.

Cựu Thủ tướng Trần Văn Hữu còn đi xa hơn, vào năm 1946 có chủ trương tách Nam Việt Nam ra khỏi Quốc Gia VN. Những người như thế đã được ông Bảo Đại mời ra lập chính phủ vào ngày 6-5-1950!

Chưa kể tệ hại hơn nữa, nhiều người Việt-gốc Pháp còn khinh văn hóa Việt, lối sống Việt vì họ coi là quê mùa, hủ lậu. Điển hình như trong Lục tỉnh Tân Văn, số hai, có bài viết lên giọng dạy đời nhận xét:

“Người Annam hay dùng chữ Nho mà ta ít hay hiểu lý cao kỳ… ăn cắp chữ Tàu dùng qua chữ Quốc Ngữ … song việc dùng câu chữ Tàu như vậy thì chẳng phải lẽ, thiếu gì cách nói, sao lại dùng tiếng chi bậy bạ vậy?”(9)

Cái tâm lý trên chỉ muốn nói lên một điều rằng Hội Chứng Hậu Thuộc Địa tưởng rằng đã qua rồi, nhưng thật ra nó còn kéo dài trên nhiều mặt sau đây

Hội chứng trọng thi cử

Bằng tiểu học 1937. Nguồn OntheNet

Bằng tiểu học 1937. Nguồn OntheNet

Tổ chức thi cử ở mọi cấp vẫn nặng nề trường ốc, học ba năm thi một giờ, vẫn lấy kết quả thi cử là thước đo nhân tài. Tiểu học thi theo tiểu học, trung học đệ nhất cấp rồi đệ nhị cấp đến hai lần thi tú tài 1, tú tài 2. Lên đại học lai phải thi tuyển.

Tôi nhìn lại, việc thi cử không mang ý nghĩa chứng nhận một trình độ đã học. Nó mang tính “đầy đọa” con người.

Nhiều vị ra đề thi phải hỏi hóc búa, đề toán phải có câu hỏi “lừa” được thí sinh mới là trứ danh. Cái lề lối thi cử ấy có từ thời tây thuộc địa. Nhưng không tránh được nó làm hao tổn tinh thần cho học sinh mới 11, 12 đã học như “quốc kêu mùa hè”. Nhưng cái rào cản tú tài 1 và 2 mới giết chết và làm hao mòn tuổi trẻ.

Không có lý gì 100 học sinh tiểu học tiếp tục học lên, rơi rớt dọc đường, kẹt cứng ở rào cản tú tài và đại học như nêm cối, như nút chặn tương lai. Và không chắc đến 10 người được bước vô cửa chính của Đại Học.

Năm 1954-1955, chúng ta có 363.160 học sinh tiểu học. 6 năm sau, con số lên đến trên một triệu, 1.001 757 học sinh. Người Mỹ “thong thả nhúng tay vào” do các cố vấn Mỹ từ trường đại học Ohio.

Bằng Tiểu học 1987. Nguồn: CHXHCNVN

Bằng Tiểu học 1987. Nguồn: CHXHCNVN

Họ trách nhiệm nghiên cứu, hướng dẫn đưa ra các dự án như: giáo dục cộng đồng, giáo dục tổng hợp, giáo dục chuyên nghiệp và kỹ thuật. Sau này, dần dần chế độ thi cử được thông thoáng hơn. Do sự cố vấn của Mỹ, các kỳ thi tiểu học, trung học được bãi bỏ.

Nhờ họ mà giáo dục được cải tiến nhiều. Mặt khác, hệ thống giáo dục hiện nay của nước CHXHCN Việt Nam vẫn còn là cả một vấn đề!

Hội chứng trọng bằng cấp ở Pháp

Việc học, việc thi cử là để đi đến chỗ có được bằng cấp.

Thi cử càng khó khăn thì bằng cấp càng có giá trị. Bằng ngoại quốc thì có giá hơn bằng trong nước. Cùng học ở ngoại quốc, nhưng bằng đậu ở Pháp có giá hơn bằng ở Tân Tây Lan, ở Anh quốc, Thụy Sĩ hay Bỉ.

Hội chứng Hậu thuộc địa rõ ràng là ở chỗ này: Bằng cấp là thước đo chiều cao tinh thần và định vị xã hội.

Bằng cấp là một giấy mua vé vào đời bằng cửa lớn, cơ hội thuận tiện cho những hợp đồng hôn nhân cân bằng tính toán giữa sắc đẹp, tiền bạc và bằng cấp. Người đời từng nói: Phi cao đẳng bất thành phu phụ.

Những bằng từ trường Pháp ở Việt Nam và nhất là từ nước Pháp thì vẫn là nhất. Oai hơn nữa nếu là bác sĩ học và ở Pháp.

Cái oai hay hội chứng ấy được bác sĩ thiếu tướng Vũ Ngọc Hoàn viết:

“Các quan tây công sứ, các quan đầu tỉnh Việt Nam còn nể vì các quan đốc tờ, hèn chi trước mặt thầy thuốc tây, ta chẳng thấy người dân run sợ, khúm núm. Địa vị đã cao trọng trong xã hội, lại bị ngoại cảnh chi phối dần dà các quan đốc tờ sống xa rời dân chúng, giam mình trong một tháp ngà trưởng giả.”

(Vũ Ngọc Hoàn, “Quân Y quân lực VNCH” (Le corps de Santé. Des forces armées de la République du Viet Nam), trang 21)

Cái tinh thần gò bó ấy, cụ Trần trọng Kim gọi là tinh thần Học Phiệt:

“Ở xã hội ta ngày nay, có một hạng người nghe nói đến nước mình thì ngây ngây như người ngoại quốc, sử nước mình không biết, tiếng nói nước mình chỉ biết qua loa, đủ dùng cho sự giao thiệp hàng ngày.”

(Theo Lê Thanh, Cuộc phỏng vấn các nhà văn, 1943. Nguyễn Văn Y dẫn lại trong “Nhà Giáo”, Sài gòn, 1973, trang 132.)

Quả thực đã có một thời nhiễu nhương không đáng do những Hội chứng Hậu Thuộc Địa để lại tạo ra những tranh chấp của một xu hướng bảo thủ và một xu hướng muốn đổi mới!
Quả thực đã có một thời như thế!

Phản ứng tiêu cực, chống phá và sát hại đồng loại

Và đây chính là phản ứng áp dụng cho hoàn cảnh của người bị trị. Pháp chính là kẻ thù trực tiếp của vua quan Việt Nam. Nhưng vì họ bất lực không chống lại được người Pháp thì họ đành gián tiếp đánh những ai có quan hệ với Pháp như các thừa sai hoặc giáo dân và trút đổ mọi trách nhiệm lên đầu họ.

Nếu không thể dùng bạo lực thì dùng ngòi bút của các ông Cao Huy Thuần, Chính Đạo và nhóm Giao Điểm.

Nếu chúng ta chịu khó đọc lại sử về mối bang giao với các nước Tây Phương các giai đoạn 3 thế kỷ đầu, người ta phải nhìn nhận việc có mặt của các nhà truyền giáo phần lớn là các nước Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha tương đối tốt đẹp. Các Chúa Đàng Trong cũng như Đàng Ngoài đều tin dùng các thừa sai và bổ nhiệm họ làm quan chức, ngay cả trong việc ngoại giao với các nước Tây Phương.

Tôi xin được nhắc lại một lần nữa, công của sử gia Nguyễn Khắc Ngữ đã không được các đồng nghiệp của ông đánh giá đúng mức. Có thể vì tác phẩm nghiên cứu của ông chỉ phát hành giới han trong những năm đầu cuộc đời tị nạn ngắn ngủi ở Montreal. Chính ông chứ không ai khác đã giới thiệu về mối bang giao giữa Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và Hòa Lan với Đại Việt.

Ở thế kỷ thứ XVI, XVII và XVIII, khi mối giao hảo giữa hai bên nhà chúa và các giáo sĩ còn tốt. Các thừa sai người Bồ, người Tây Ban Nha đã được các Chúa trọng dụng và cho làm quan. Những điều này đã không được trình bày đầy đủ trong các hồi ký hay các thư từ của thừa sai Pháp.

Không phải đợi đến Nguyễn Ánh, Gia Long mới biết dùng các thừa sai làm việc cho mình.

Đây là một thiếu sót trong các sách sử của Việt Nam. Người duy nhất đã bổ khuyết cho thiếu sót này là sử gia Nguyễn Khắc Ngữ.

Xin ghi lại một ký sự của giáo sĩ Christoforo Borri trong ký sự của ông:

‘Chúa Cochinchina luôn luôn chứng tỏ rằng ông thích người Bồ vào buôn bán ở xứ ông vô cùng. Ông đã nhiều lần tỏ ý dành cho họ 3 hay 4 nơi trong xứ (để họ vào buôn bán) trong đó chỗ tốt nhất là Turon (Đà Nẵng) để họ xây dựng một thành phố với tất cả những tiện nghi của họ, như người Nhật và người Trung Hoa đã làm (ở Hải Phố).

Và nếu tôi được phép bày tỏ cảm tưởng của tôi với Đức vua công giáo (Bồ), tôi sẽ nói rằng Đức Vua phải ra lệnh cho người Bồ dù sao cũng nên nhận hảo ý đưa đến sự thiết lập ở đây một thành phố đẹp đẽ. Chắc chắn nơi đây sẽ là nơi trú ngụ, chốn nghỉ ngơi của tất cả các tàu bè đi sang Trung Hoa vì ở đây người ta có thể để một đạo quân sẵn sàng chống lại người Hòa Lan sẽ đến xứ này và đến Nhật Bản.”(10)

Năm 1651, đời Chúa Nguyễn Phúc Tần, nhà cầm quyền Bồ ở Ma Cao gửi tặng Chúa Nguyễn một khẩu đại bác. Chúa Nguyễn ưng ý lắm nên viết thư cám ơn nội dung lá thư như sau:

‘Quốc Vương Cochinchina kính gửi Tổng chỉ huy trưởng thành phố Macao. Trẫm thường nghe nói: Lẽ phải và công bằng là lẽ cả trên đời. Việc bang giao với các nước láng giềng lấy trung tín làm căn bản. Chính vì lẽ đó, Thành phố Macao và Vương Quốc Cochinchina kết hợp với nhau, tương thân, tương lợi, đối xử với nhau trong công lý.

Từ ngày trẫm lên ngôi (1648) đến nay, Trẫm chưa kịp bày tỏ cảm tình và lòng quý mến của Trẫm với Ngài mà Ngài đã gửi tặng Trẫm một khẩu đại bác, thứ mà Trẫm thích nhất.
Nếu Ngài muốn xin việc gì trong xứ của Trẫm, hãy cho Trẫm rõ, Trẫm sẽ chuẩn y ngay. Ngài xin Trẫm cho phép các cha vào trong xứ trẫm là việc nhỏ. Các cha quá cao cả mà đối với mỗi người lại quá nhỏ. Xin Ngài đùng quá khiêm tốn khi hỏi xin. Trẫm muốn ban cho đặc ân lớn hơn.

Viết năm thứ ba, ngày 26 thán ba năm 1951 Thiên Chúa.(11)

Sự giao hảo giữa hai bên qua các lá thư trên thật tốt đẹp. Nhưng nếu chẳng may có điều không thuận thì các thừa sai là nạn nhân thứ nhất phải gánh chịu.

Cái cảnh quít làm cam chịu chính là sách lược được áp dụng rộng rãi trong suốt thời gian thuộc địa Pháp và cả hậu thuộc địa.

Augustin Schoeffler nhà truyền giáo người Pháp của Hội Thừa sai Hải ngoại Paris, sinh năm 1822 tại Mittelbronn, bị bắt và bị chặt đầu ngày 1 Tháng 5 năm 1851 tại Sơn Tây, Việt Nam. bởi Giáo Hoàng John Paul II  phong thánh năm 1988. Họa sĩ nhân chứng Việt Nam vô danh. Giấy dán trên vải 89 × 129,5 cm. Salles des Martyrs, Missions Étrangères, Paris. © AKG-images / Amelot.

Augustin Schoeffler nhà truyền giáo người Pháp của Hội Thừa sai Hải ngoại Paris, sinh năm 1822 tại Mittelbronn, bị bắt và bị chặt đầu ngày 1 Tháng 5 năm 1851 tại Sơn Tây, Việt Nam. Giáo Hoàng John Paul II phong thánh cho ông năm 1988.
Họa sĩ nhân chứng Việt Nam vô danh. Giấy dán trên vải 89 × 129,5 cm. Salles des Martyrs, Missions Étrangères, Paris. © AKG-images / Amelot.

Thật vậy, Phong trào Cần Vương là một thứ biểu dương lực lượng bất cân xứng giữa đôi bên. Dù vậy, những trường hợp như Đề Thám,dù là đơn độc, đã để lại nỗi ám ảnh khó quên về kháng chiến quân. Nhiều địa danh xa xôi hẻo lánh nay trở thành những địa danh được cả nước biết tới. Những con người tiêu biểu như Phan Đình Phùng phải đối đầu với những thành phần chạy theo địch như Hoàng Cao Khải, Nguyễn Hữu Độ hay Nguyễn Thân.

Tuy nhiên, những cuộc nổi dậy ấy chứng tỏ một triều đình bất lực, thiếu hẳn chính nghĩa của một quốc gia, một cuộc khởi nghĩa của toàn dân. Đã thế, để nuôi quân, đôi khi họ phải đi ăn cướp khiến dân tình ca thán, oán trách.

Và ở giữa hai lằn đạn ấy có thể là những người giáo dân quê mùa, nghèo nàn đến đáng thương hại.

Đến lượt người cộng sản sau này trước khi lên nắm chính quyền thì đã có chiến dịch bắt cóc, thủ tiêu các ông Trùm, ông Chánh Trương trong các xứ đạo. Và các linh mục thừa sai Pháp bị bắt cầm tù trên khắp các tỉnh miền Bắc và miền Trung. Có cả thẩy 33 thừa sai và linh mục VN tại địa phận Vinh đã bị bắt giữ ngay từ ngày 20-21 tháng 12 khi chiến tranh Việt- Pháp bùng nổ. Họ bị bắt làm tù binh cho đến năm 1952, tại Khu 4-do chính quyền Việt Minh hoàn toàn kiểm sóat.

Khi chiến tranh Việt-Pháp có nguy cơ không tránh được thì trước tiên Việt Minh sát hại các thừa sai người Pháp. Có 5 thừa sai bị Việt Minh giết chết. Đó là các thừa sai Fourmier và Vacquier vào tháng 9-1945, Vibert, vào tháng 5-46, Magnin, tháng 6-1947, và Laurent, tháng 11-1947.

Dòng Đa Minh có hai vị bị giết Brebion và Maillet, tháng 10-1947.(12)

Tất cả họ đều là những nạn nhân vô tội của cuộc tranh chấp Việt-Pháp.

Tại Nam phần, nhiều sinh viên du học tại Pháp bị trục xuất trở về Việt Nam, trong đó Tạ Thu Thâu, vào thập niên 1930. Người ta thấy trên đường phố Saigon nhiều truyền đơn với khẩu hiệu: Đả đảo Tạ Thu Thâu. Nhưng Tạ Thu Thâu vẫn xuất hiện đăng đàn diễn thuyết.

Dưới đây là mấy dòng tường thuật của ký giả Nguyễn Kỳ Nam, người có mặt tại chỗ những năm biến động của Saigon dưới thời Pháp cai trị.(13)5 Năm 1930. Xin ghi nhận vài dòng về cái chết của nhưng người cộng sản đệ tứ do đệ tam ám hại, Ký giả Nguyễn Kỳ Nam viêt trong hồi ký của ông như sau:

“Cái chết cả Trần Văn Thạch, Phan Văn Chánh, Phan Văn Hùm như đã báo trước trong phiên khoáng đại Hội Nghị của Ủy Ban Hành Chánh Nam Bộ ngày 30-8-2945 […] Tôi không bao giờ quên những câu hỏi và những câu trả lời của Trần Văn Giàu. Tôi cũng không quên khi Trần Văn Giàu mặc áo sơ mi đứng lên, tay mặt đập mạnh vào khẩu súng lục nhỏ mang ở bên hông, để trả lời một câu chất vấn của Trần Văn Thạch.”

Nghe và thấy vậy ai mà không sợ.(14) Ngoài những cuộc thanh toán, ám sát giữa đệ tam và đệ tứ cũng áp dụng và cả những người Quốc gia cũng áp dụng thời đệ nhất, đệ nhị cộng hòa.

Nguyễn Văn Trung khi viết cuốn “Chủ nghĩa thực dân Pháp ở Việt Nam- Thực chất và Huyền thoại” do thiếu tài liệu tham khảo về chính sách của thực dân Pháp cuối cùng cũng là nhắm phê bình tay sai của Pháp như Phạm Quỳnh, Trương Vĩnh Ký. (Sau này, ông đã rút lại phần phê bình Trương Vĩnh Ký.

Chính Đạo thì quyết liệt và cực đoan hơn cả. Tất cả những ai là người Thiên Chúa giáo có đính dáng với Pháp thì đều bị ông xếp vào loại Việt gian cả như: Nguyễn Trường Tộ, Petrus Ký, Trần Lục, Ngô Đình Khả, v.v.

Ở một mức độ ngoại hạng có Lê Trọng Văn, Trần Chung Ngọc

Đối với tôi có sự xác tín rằng: sự khôn ngoan của một người, của một dòng họ và của một đất nước, chính là ở chỗ biết ứng xử, biết tìm ra lối thoát, giải đáp được một tình thế. Cái mà ngày nay người ta gọi là quyền lực mềm, quyền lực thông minh (smart power).(15) Cái quyền lực thông minh ấy giúp một quốc gia đạt tới sự thành công về chính trị: The means to success in world politics.

Đó là cái lý do cắt nghĩa tại sao Nhật, Thái Lan, Singapore dành được độc lập và Việt Nam thì không.

Kết luận phần biên khảo này, tôi chỉ xin được trích dẫn quan điểm của sử gia Taylor, nó tóm tắt tất cả cái trách nhiệm của một đất nước trước sự xâm lăng của người Pháp là sự bất lực của một triều đình.

Trong cuốn “A History of the Vietnamese”, sử gia K. W. Taylor đã nhận xét tóm gọn như sau về triều Nguyễn:

Hình vẽ Vua Minh Mạng. Nguồn:  John Crawfurd,  “Journal of an Embassy – From the Governor-general of India to the Courts of Siam and Cochin China”, 1930

Hình vẽ Vua Minh Mạng. Nguồn: John Crawfurd, “Journal of an Embassy – From the Governor-general of India to the Courts of Siam and Cochin China”, 1928, trang 509

“Historians have faulted the Nguyen Dynasty of the nineteenth century for its rigid and unimaginative response to changing conditions, but the passivity of leadership at Hue during this time also reflected the palace-bound routines and limited perspectives of men in a quiet corner of the country while the northern and southern plains people were experiencing dramatic encounters with the forces of a new age. Gia Long’s successor, Minh Mang, ruling from 1820 to 1840, understood the problem and endeavored to centralize the dynastic system, but his ambition to enforce unity led to rebellion and confrontation with Siam. His successors, overwhelmed by court politics and befuddled by unprecedented seaborne threats, stiffened into spectators at the palace windows.”(16)8

Các sử gia đã chê trách nhà Nguyễn ở thế kỷ XIX vì phản ứng cứng nhắc và thiếu óc sáng tạo của họ trước thay đổi của hoàn cảnh, nhưng sự thụ động của giới lãnh đạo ở Huế trong giai đoạn này cũng phản ảnh những thói quen gò bó ở cung điện và quan điểm hạn chế của những người sống trong một góc yên bình của đất nước trong khi ở các đồng bằng miền Bắc và miền Nam người dân đã kinh qua những cuộc đụng độ thảm khốc với các sức mạnh của một thời đại mới. Minh Mạng, người thừa kế Gia Long, cai trị từ 1820 đến 1840, hiểu rõ vấn đề và cố gắng tập trung hệ thống triều chính, nhưng tham vọng của Minh Mạng để áp đặt sự thống nhất dẫn đến cuộc nổi loạn và sự đối đầu với Xiêm La. Những vị vua kế vị ông, choáng ngợp vì chính trị ở triều đình và bị mụ đi vì những mối đe dọa chưa từng có ngoài biển, bất động thành khán giả nhìn thơi cuộc qua khung cửa sổ của hoàng cung.

© 2016 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”


Nguồn: Bài và chú thích của tác giả. DCVOnline hiệu và minh họa.

(9) “Dùng sái nghĩa”, Lục tỉnh Tân Văn số hai
(10) Nguyễn Khắc Ngữ, “Tây Phuong tiếp xúc với Việt Nam”, trang 58.
(11) Nguyễn Khắc Ngữ, Ibid., trang 58-59.
(12) Tran Thi Lien, “Les Catholiques Vietnamiens pendant la Guere d’Indespendance” (1945-1954, 1996, Thèse doctorat
(13) Nguyễn Kỳ Nam, “Hồi ký”, 1925-1964
(14) Nguyễn Kỳ Nam, Ibid., trang 27
(15) Xem thêm Joseph S. Nye, Jr, “Soft Power”.
(16) K. W. Taylor, “A History of the Vietnamese”, nxb Cambridge, The Dysnaty Nguyen, trang 399

Nguyễn Văn Lục

Nguồn: DCVOnline

25 Tháng Hai 2019(Xem: 9164)
Có lẽ hi hữu nhứt cho một Hội Nghị Thượng Đỉnh Quốc Tế là - trong thời đại hàng không bay chớp nhoáng - có một phái đoàn dùng phương tiện giao thông "thô sơ" bằng xe lửa
25 Tháng Hai 2019(Xem: 10129)
Bài viết sau đây chỉ là một số thu thập tài liệu và nhận xét hạn hẹp rất chủ quan của tôi về giáo dục Việt Nam và Hoa Kỳ do đó có thể có nhiều thiên kiến.
05 Tháng Hai 2019(Xem: 9434)
Thực vậy nhìn lại dòng lịch sử VN trên 4000 năm sẽ thấy có nhiều năm Kỷ Hợi "đặc biệt" đối với sự trường tồn của dân tộc Việt Nam. Điển hình nhứt là 2 biến cố lịch sử:
04 Tháng Hai 2019(Xem: 10496)
Vốn là người lạc quan nên người viết có nhiều mong đợi và tin tưởng vào tương lai con người và gia đình Việt Nam trong nước cũng như ngoài nước.
26 Tháng Giêng 2019(Xem: 17514)
Bài viết sau đây chỉ là kinh nghiệm và nhận định chủ quan về việc học và dạy học tại Việt Nam và tại Hoa Kỳ của chính tôi. Do đó có thể rất chủ quan, hạn hẹp và có nhiều thiên kiến.
26 Tháng Giêng 2019(Xem: 9987)
Thiện ý bao giờ cũng trang bị đầy đủ. Thiện chí bao giờ cũng có thừa. Chinh vì cái có thừa đó mà trong triết học tôn giáo mới có một nhận xét mỉa mai như sau: Ở dưới Hỏa ngục thì đầy những kẻ có thiện chí.
19 Tháng Giêng 2019(Xem: 9512)
Hay nói theo kiểu triết lý hiện sinh: Hỏa ngục chính là cái nhìn của kẻ khác. Nhìn cây thấy rừng, phải rồi. Nhưng đôi khi phải vào rừng mới biết cây thế nào.
12 Tháng Giêng 2019(Xem: 10318)
Nụ cười của bậc Giác Ngộ là nụ cười của đức Phật đã thành. Còn nụ cười của chúng ta là nụ cười của Người Giác ngộ sẽ thành vậy.
31 Tháng Mười Hai 2018(Xem: 10001)
Như vậy hy vọng trong Năm Mới, độc giả thưởng thức được một tác phẩm có cái nhìn hoàn toàn mới về truyện kiếm hiệp Kim Dung, mà bỏ qua không đọc thì rất uổng.
31 Tháng Mười Hai 2018(Xem: 17575)
Tuy đề tài là như vậy, nhưng không phải chờ đến năm mới chúng ta mới làm mới cuộc sống của chúng ta, mà chúng ta có thể làm mới cuộc sống của chúng ta bất cứ lúc nào khi chúng ta tỉnh ngộ.
17 Tháng Mười Hai 2018(Xem: 9372)
Hình như đây là nỗi đau khốn khổ nhất đời bà mà không có chỗ bù trừ. Mất con, hầu như mất cả cuộc đời còn lại.
02 Tháng Mười Hai 2018(Xem: 9679)
Trong gần 2 năm qua, mỗi khi có một hội nghị quốc tế thượng đỉnh thì luôn luôn có những diễn tiến bất ngờ mà hiếm ai có thể tiên đoán trước được.
01 Tháng Mười Hai 2018(Xem: 7684)
Cho nên, cho đến bây giờ, tôi vẫn thấm thía khi đọc mấy câu thơ của cụ Nguyễn Khuyến khi viết về Chợ Đồng. Cũng như sau này, tôi có dịp được sống trọn vẹn những phiên chợ miền cao mà tôi đã mô tả trong truyện Dì Xinh.
18 Tháng Mười Một 2018(Xem: 9286)
Việc tranh chấp giữa Cố Tế và cô Mến đã qua đi như nước chảy qua cầu và hầu như chỉ còn là câu chuyện của mấy người luống tuổi trong làng từng chứng kiến hay nghe kể lại.
12 Tháng Mười Một 2018(Xem: 4829)
Chửi đã hay mà chúc dữ như thế cũng không chê vào đâu được. Phần bà Trùm làm dấu Thánh Giá xin Chúa rộng lòng thương xót cất tội cho mọi người.
11 Tháng Mười Một 2018(Xem: 9470)
So sánh với các cuộc bầu cử giữa kỳ trong quá khứ,- nhứt là cuộc bầu cử 2014 dưới thời TT Obama - lần này dưới thời TT Trump thì quả khác xa.
04 Tháng Mười Một 2018(Xem: 4728)
Lịch sử xây nhà thờ làng Yên Phú là một lịch sử đầy oan trái. Những cánh đồng lúa của bổn đạo mới trong làng – như những luống cầy vỡ đất mà mỗi luống cầy hằn lên những đau thương, tủi nhục và mồ hôi nước mắt.
22 Tháng Mười 2018(Xem: 9254)
Bầu cử giữa nhiệm kỳ TT (midterm elections) là một điểm độc đáo của hiến pháp Hoa Kỳ mà xét ra không có quốc gia nào trên thế giới có được
20 Tháng Mười 2018(Xem: 9795)
Vấn đề tôn giáo và kỳ thị chủng tộc là những đề tài nóng hiện nay. Nó đã gây ra biết bao cuộc chém giết đẫm máu những người vô tội hầu như vô phương giải quyết.
20 Tháng Mười 2018(Xem: 15432)
Đền thờ Tiên Sư tỉnh Biên Hòa xưa (tỉnh Đồng Nai hiện nay) được đặt ở vị trí trang trọng nhất của Trường Tiểu học Nguyễn Du, một ngôi trường trên trăm năm tuổi tại thành phố Biên Hòa.
13 Tháng Mười 2018(Xem: 9375)
Cuộc phỏng vấn trên truyền hình của đài ABC News hôm thứ sáu (12/10) vừa qua với Đệ nhất phu nhân Hoa Kỳ Melania Trump đã gây sôi nổi ...
13 Tháng Mười 2018(Xem: 9321)
Kể từ năm 1970, các buổi lễ chính thức để tưởng niệm nền Đệ nhất Cộng hòa -tưởng niệm cố tổng thống Ngô Đình Diệm- đã được tổ chức công khai ở Saigon.
07 Tháng Mười 2018(Xem: 9178)
Thực vậy cuộc biểu quyết tín nhiệm Thẩm Phán Kavanaugh vào Tối Cao Pháp Viện được ghi nhận gay go, rắc rối, ồn ào và kết quả thay đổi bất ngờ & mong manh nhứt trong lịch sử Mỹ.
05 Tháng Mười 2018(Xem: 5255)
Ông còn nhắc nhở làm sao quên được những câu thơ của Tố Hữu, nhà thơ chính thức của Đảng đã viết vào năm 1953, khi Stalin chết.
30 Tháng Chín 2018(Xem: 9006)
Tính đến nay, Đức Phật đã nhập diệt 2,562 năm, nhưng Giáo Lý cao siêu mà Ngài đã dày công hoằng dương trong 45 năm dài vẫn còn lưu lại cho nhân thế.
28 Tháng Chín 2018(Xem: 10023)
Về hai cuốn sách tiếng Anh và Pháp có thể nói rõ bản tiếng Pháp là bản dịch từ bản tiếng Anh. Có thể có một hai chỗ sửa đổi của Bùi Tín theo như lời nói đầu...
23 Tháng Chín 2018(Xem: 4582)
Thực tập Pháp Như Thật chúng ta rút kinh nghiệm để huấn luyện cái Tâm của mình. Quan trọng là làm sao cho Tâm luôn an trú trong "bây giờ và ở đây"
21 Tháng Chín 2018(Xem: 10585)
Bùi Tín đã vĩnh viễn ra đi tại Paris. Cát bụi đã trở về cát bụi cho một kiếp nhân sinh, nhưng tiếng và tăm qua ngòi bút của ông còn ở lại.
14 Tháng Chín 2018(Xem: 8223)
World Cup 2018 đã chấm dứt. Nước Pháp đoạt giải vô địch bóng đá thế giới. Kỳ tích lần thứ hai đến với nước Pháp sau 20 năm vắng mặt
31 Tháng Tám 2018(Xem: 8874)
Nhớ lại hồi còn thiếu niên, chúng tôi ở trong nội trú với hơn 100 đứa trẻ mà chỉ có ba bàn bóng bàn. Giờ nghỉ ai chơi, ai không chơi? Chúng tôi tự đặt ra hai luật
25 Tháng Tám 2018(Xem: 9429)
Cuốn Những Huyền Thoại Và Sự Thật Về Chế Độ Ngô Đình Diệm sẽ giúp bạch hóa một số điều đã bị ngộ nhận theo tin đồn hoặc theo những luận điệu bôi bẩn, chụp mũ của một số người.
23 Tháng Tám 2018(Xem: 19691)
Bài viết sau đây chỉ là kinh nghiệm của chính tôi khi làm khải đạo tâm thần, cá nhân, và hướng nghiệp tại thành phố Portland thuộc tiểu bang Oregon trong khoảng thời gian từ năm 1978 tới năm 2007.
18 Tháng Tám 2018(Xem: 9681)
Con đường tu Thiền là con đường đi về ngôi nhà tâm linh của mình. Trên đường đi phải qua nhiều cửa ải. Một trong những cửa ải đó là "năm triền cái".
11 Tháng Tám 2018(Xem: 5442)
Ông Diệm là một người đạo đức, sống như một nhà tu hành, không có tham vọng vật chất và thật sự có lòng yêu nước, thương dân. Ông tự tin vào lương tâm trong sáng
04 Tháng Tám 2018(Xem: 5245)
Nay thì xin đi vào chính nội dung cuốn sách của ông. So ra với lần xuất bản trước, 1998, lần này dày hơn đến 100 trang. Điều gì đã thêm vào như thế?
04 Tháng Tám 2018(Xem: 5297)
Tóm lại, Tu Phật giúp cho Thân Tâm chúng ta được hài hòa, Tâm chúng ta được sáng suốt và cõi lòng chúng ta luôn từ bi cởi mở.
25 Tháng Bảy 2018(Xem: 5975)
Nhân dịp Vĩnh Phúc cho tái bản cuốn: Những Huyền Thoại và sự thật về chế độ Ngô Đình Diệm, tôi ghi lại một phần nội dung cuộc mạn đàm liên quan đến quyển sách mới tái bản của ông.
23 Tháng Bảy 2018(Xem: 5178)
Thật khó tìm lại được một tấm gương tài đức vẹn toàn và cung cúc tận tụy hy sinh cho đại cuộc như vậy trong cõi đời đầy nhiễu nhương này.
22 Tháng Bảy 2018(Xem: 4910)
Ở đời phàm việc gì cũng có nguyên nhân của nó, không phải tự dưng mà niềm vui nỗi buồn cứ vây quanh lấy mình. Vì thế muốn thoát khỏi những phiền não khổ đau,...
14 Tháng Bảy 2018(Xem: 18910)
Chánh Niệm được xem như là cội nguồn, là gốc rễ để Tâm được an tịnh. Khi tâm an thì thân khoẻ và trí tuệ sáng suốt hơn.
12 Tháng Bảy 2018(Xem: 8859)
Sử Việt nhìn lại là một nỗ lực của tác giả với tham vọng là muốn đặt lại những dữ kiện lịch sử vốn đã trở thành nếp sồng, nếp nghĩ theo lối mòn suy nghĩ đã đóng băng, hoặc được coi như những sự thật không cần bàn cãi nữa.
08 Tháng Bảy 2018(Xem: 5252)
Phước và Huệ gọi là "Phước Huệ Song Tu". Cả hai phương pháp Tu này hỗ trợ lẫn nhau, giúp cho đời sống hiện tại của chúng ta được an ổn hạnh phúc.
07 Tháng Bảy 2018(Xem: 4935)
Vào cuối tháng 3, năm 2012, theo lời kể lại của Giovanni Maria Vian đã tháp tùng Giáo Hoàng trong hai chuyến đi thăm Mexique và Cuba, Giáo Hoàng Benoit XVI tỏ ra hết sức mệt mỏi và kiệt sức. Và chính ở thời điểm này, ngài nghĩ tới quyết định từ chức.
26 Tháng Sáu 2018(Xem: 10014)
Đã thế, những người của Maifia đã đóng trọn vẹn hai vai trò băng đảng tội phạm và người công giáo thuần thành cùng một lúc. Giết ai cũng được, nhưng không được giết các linh mục.
22 Tháng Sáu 2018(Xem: 4715)
... lời tuyên bố của Mussolini tuyên bố ngày 20 tháng ba-1945 như sau:” Không ai có thể xóa bỏ được 20 năm lịch sử của chủ nghĩa Phát Xit tại nước Ý”.
15 Tháng Sáu 2018(Xem: 8727)
Trước 1975, dân miền Nam VN thường chỉ nghe nói và biết về Mafia qua cuốn Godfather của Mario Puzo do Ngọc Thứ Lang dịch.
09 Tháng Sáu 2018(Xem: 8716)
Nước Vatican vỏn vẹn có 44 mẫu vuông- một nước có thể không thể nhỏ hơn. Nhưng lại có một thẩm quyền tinh thần và đạo đức hầu như được toàn thể thế giới nhìn nhận.
01 Tháng Sáu 2018(Xem: 10102)
Khi đã hiểu sanh tử như thế nào, hiểu sự sống từ đâu đến và chết đi về đâu, thì đối với sự sống, chúng ta không tham cầu bởi chúng ta biết tấm thân ngũ uẩn này không thực chất tính
26 Tháng Năm 2018(Xem: 9870)
Người nào kinh nghiệm được trạng thái Niết Bàn là người đó thoát khổ, giải thoát. Như vậy Niết Bàn không phải ở đâu xa mà nó ở ngay trong tâm của người liễu đạo bây giờ và ở đây!
28 Tháng Tư 2018(Xem: 11321)
Biến cố 30.04.1975 xảy ra quá bất ngờ đối với toàn thể dân VN chúng ta. Từ cấp lãnh đạo cho đến người dân bình thường của cả 2 miền Nam Bắc không ai cảm thấy hoặc đoán trước được chuyện sẽ xảy ra.
20 Tháng Tư 2018(Xem: 10266)
Gia tài văn học của Sagan để lại khá đồ sộ. Khoảng 30 cuốn tiểu thuyết, 9 vở kịch. Cộng chung ngót nghét 50 chục tác phẩm..Nhiều cuốn chuyện đã được dịch ra đến 15 thứ tiếng.
14 Tháng Tư 2018(Xem: 9940)
Cuộc đời của Sagan có thể tóm tắt bằng mấy chữ : Vinh quang và xì căng đan với những phiêu lưu đủ loại với 5 lần đối diện với tử thần.
06 Tháng Tư 2018(Xem: 9989)
Bà đã chọn biệt hiệu lấy lại trong tác phẩm của Proust, một tác giả được bà ưa chuộng: Hélie de Talleyrand Périgord, princesse de Sagan.
30 Tháng Ba 2018(Xem: 9154)
Ngoài ra, bài viết này chỉ nhằm tìm chỗ đứng của TLVĐ trong văn học. Những chi tiết về giai đoạn thế hệ văn học sau 1954 ở miền Nam ...
23 Tháng Ba 2018(Xem: 8535)
điều cần thiết là tìm hiểu xem sự đóng góp cho văn học của Nam Phong ra sao và sự khác biệt giữa Nam Phong và TLVĐ như thế nào?
16 Tháng Ba 2018(Xem: 8216)
Điều chúng ta chưa biết thì có nhiều hy vọng là một ngày nào đó chúng ta sẽ biết. Nhưng sợ nhất là những điều chúng ta đã có sẵn trong tay tưởng như sự thật.
11 Tháng Ba 2018(Xem: 11209)
Thực vậy cả năm qua từ khi TT Trump cầm quyền, cả hai bên Mỹ và Bắc Hàn có rất nhiều hành động và lời nói khiêu khích đối chọi thiếu điều muốn tấn công bằng võ khí nguyên tử giết nhau.
09 Tháng Ba 2018(Xem: 8861)
Ngày nay nhìn lại, chúng ta mới thấy được tư tưởng tiến bộ của giám mục Adriano, quyết tâm bảo vệ cho tính “chính đáng” cũng như “ tính chất cùng tồn tại” ...
02 Tháng Ba 2018(Xem: 8347)
Giám mục Adriano thuộc tu hội dòng Augustine chân đất, hay còn được gọi là Dòng Augustine Chiêm niệm.
15 Tháng Hai 2018(Xem: 4768)
Bắt gặp một tài liệu cổ và hiếm thì đó là một điều thích thú. Trong chỗ riêng tư, đó có thể còn là một nỗi vui, môt niềm hân hoan.
09 Tháng Hai 2018(Xem: 5408)
Đây là tập tài liệu ghi lại những chứng từ của các nhân chứng như các người Âu Châu, nhất là các thừa sai ngoại quốc ...
03 Tháng Hai 2018(Xem: 10028)
Con người do Thân và Tâm hợp lại mà thành nên Thân và Tâm lúc nào cũng đi liền với nhau như hình với bóng, vì thế hễ Thân đau thì Tâm khổ.
02 Tháng Hai 2018(Xem: 9221)
Trương Vĩnh Ký không cho biết voi “xuất trận” từ đâu? Đây là câu hỏi thiết yêu quan trọng nhất mà người viết bài này không bao giờ tìm được câu trả lời thỏa đáng.
26 Tháng Giêng 2018(Xem: 4675)
Ngày nay, sự hiểu biết về đời sống các thú hoang đã có thể ở trong tầm tay của bất cứ ai muốn tìm hiểu các sinh hoạt của chúng qua các tài liệu sách báo hay phim ảnh.
19 Tháng Giêng 2018(Xem: 4177)
Thảo Trường vừa là một thiếu tá trong quân đội VNCH, vừa là một nhà văn với tác phẩm “Thử Lửa”, rồi “Chạy trốn” và nhất là tập truyện “Người đàn bà mang thai trên kinh Đồng Tháp”.
13 Tháng Giêng 2018(Xem: 9239)
Vì thế con người sống ở đời phải sống sao cho xứng đáng. Phải biết sống một cách thiện lương. Làm lành lánh dữ. "Chư ác mạc tác. Chúng thiện phụng hành".
12 Tháng Giêng 2018(Xem: 8655)
Nam Cao là một nhà văn nhân bản lớn, một nhà văn vượt mọi kích thước thông thường. Ông mang theo một sứ điệp phản bác tất cả những trào lưu tư tưởng, ...
05 Tháng Giêng 2018(Xem: 8009)
Trong khi đó không có người kế thừa chỗ của những kẻ đã ra đi. Ghế trống mỗi ngày một nhiều không ai ngồi thay thế. Ai có thể thay thế được những người ấy?
29 Tháng Mười Hai 2017(Xem: 8713)
Như thế cho thấy, tác giả viết bài còn có giá lắm chứ! Hơn 10 năm sau, Nguyễn Văn Trung ngưng cầm bút, nay sống lủi thủi ở nột góc nhà, không một bạn bè, it ai thăm hỏi. Và hoàn toàn bị rơi vào quên lãng!
23 Tháng Mười Hai 2017(Xem: 9029)
Họa Phước cũng do chúng ta làm chủ, không ai ban Phước giáng Họa cho chúng ta, vì thế chúng ta sớm thức tỉnh để chọn lối sống thích hợp ở đời này...
22 Tháng Mười Hai 2017(Xem: 8246)
Phần công trình biên khảo của ông Nguyễn Văn Trung, tôi nghĩ, ông đã làm trọn vẹn công việc của một nhà biên khảo
15 Tháng Mười Hai 2017(Xem: 8388)
Điều chắc chắn là người miền Nam sau này có thể tự hào bởi vì họ có được một thứ văn minh, văn hóa riêng cho họ –
09 Tháng Mười Hai 2017(Xem: 9914)
Con người ai cũng mong muốn có được hạnh phúc, và dĩ nhiên ít hay nhiều gì ai cũng có hạnh phúc. Hạnh phúc đến với mỗi người tuỳ theo môi trường sống và quan niệm sống
08 Tháng Mười Hai 2017(Xem: 8493)
Giáo sư Nguyễn Văn Trung đã đóng góp cho triết học và văn học miền Nam với nhiều tác phẩm đủ loại.
02 Tháng Mười Hai 2017(Xem: 5106)
Bài giảng này của CHS Ngô Quyền VÕ KIM HUÊ, Khoá 10 (bút hiệu Trần Kim Vy) muốn chia sẻ cùng Thầy Cô và các bạn cũ đồng môn không phân biệt tôn giáo.
01 Tháng Mười Hai 2017(Xem: 8489)
Đó là tất cả di sản tinh thần của một cuộc đời cầm bút miệt mài của một người trí thức miền Nam trong 20 năm.
24 Tháng Mười Một 2017(Xem: 8798)
Vĩnh biệt anh Lê Phụng, một con người trên muôn người. Và nay cả Thiên đàng và Niết Bàn đều có giấy mời anh vào.
16 Tháng Mười Một 2017(Xem: 13758)
Trong một xứ mù thì kẻ chột làm vua. Nước ta là nước dân chủ nhất thế giới nên kẻ dù ngu nhất cũng có cái quyền được ngu.
10 Tháng Mười Một 2017(Xem: 7970)
Sự biện minh cho một hành động hay một quyết định chỉ chính đáng khi người ta xác tín đó là môt lý tưởng.
03 Tháng Mười Một 2017(Xem: 23407)
Thực sự Bức Tường Bá Linh trong ngày đó không bị bị bạo lực phá sụp. Lực lượng biên phòng Đông Đức được lịnh cho mở cửa bức tường... Đây là một đặc điểm ly kỳ của cuộc cách mạnh hi hữu này: rất ôn hòa
03 Tháng Mười Một 2017(Xem: 4089)
Giữa Chân Tín và Nguyễn Ngọc Lan, họ chẳng những coi nhau như đồng chí mà còn như ruột thịt máu mủ.
28 Tháng Mười 2017(Xem: 19263)
Tóm lại, Chúng ta tu tập để làm chủ Nghiệp, không cho phép Nghiệp làm chủ dẫn dắt chúng ta vào con đường xấu.
27 Tháng Mười 2017(Xem: 10120)
Miền Nam sẽ được sống những ngày an bình khỏi bị họ quấy rối. Tiếc thay chúng ta đã không làm.
20 Tháng Mười 2017(Xem: 8456)
Tôi tự hỏi bao giờ thì họ hết ảo tưởng và giấc mơ về một chủ nghĩa xã hội cộng sản?
13 Tháng Mười 2017(Xem: 8085)
Ai được gọi là nằm trong Lực lượng thứ ba? Nhóm nào được gọi là lực lượng thứ ba? Tổ chức của nó là gì? Ai là người lãnh đạo? Bấy nhiêu câu hỏi, nhưng không có câu trả lời trọn vẹn!!
07 Tháng Mười 2017(Xem: 9513)
Người sống với Thiền là người an trú trong chân tâm thường trụ của mình, tức luôn sống với chánh niệm một cách tự nhiên.
06 Tháng Mười 2017(Xem: 4427)
Trường hợp Nguyễn Văn Trung không phải là người duy nhất mà có thể có cả trăm người khác cũng hành xử như vậy.
29 Tháng Chín 2017(Xem: 4836)
Nếu những trí thức ấy mê Mác xít coi như con đường giải phóng dân tộc, vọng ngoại thì có khác gì giới trẻ mê, theo đuổi lối sống Hippie và nhạc kich động?
22 Tháng Chín 2017(Xem: 18066)
Cuộc bầu cử quan trọng nhứt của nước Đức sẽ xảy ra vào chúa nhựt 24 tháng 9 tới này. Đó là cuộc bầu cử quốc hội liên bang và qua đó sẽ quyết định ai được tín nhiệm làm Thủ Tướng trong nhiệm kỳ tới
22 Tháng Chín 2017(Xem: 3847)
Ngày 18 tháng 8 vừa qua, bộ sách Lịch Sử Việt Nam được công bố và sau đó được đài BBC tổ chức hội thoại bàn tròn và mời một số vị phát biểu về bộ sách này.
15 Tháng Chín 2017(Xem: 12184)
Khi còn ở Quảng Ngãi, thiếu tá Nguyễn Bé là người chủ trương đổi các chương trình huấn luyện Biệt Kích Nhân Dân ở Quảng Ngãi năm 1964 để huấn luyện hoạt động bình định..
08 Tháng Chín 2017(Xem: 9330)
Trong cuốn Hồi ký viết chung với Dương Đình Lôi, “Hai ngàn ngày đêm trấn thủ Củ Chi” (gồm 7 quyển, 2250 trang)
03 Tháng Chín 2017(Xem: 16978)
Đây chính là người cư sĩ của Đức Phật. Từ Pháp hoá sanh, là người thừa tự Pháp, không thừa tự vật chất.
01 Tháng Chín 2017(Xem: 8044)
Hoàn cảnh tại Quảng Ngãi cũng có thể suy rộng ra địa bàn cả nước. Hóa ra kẻ tội phạm chính vẫn là gian thương, tham nhũng.
25 Tháng Tám 2017(Xem: 13242)
Chinh chiến là điều bất đắc dĩ. Bằng cách nào đó bớt được chuyện binh đao, máu đổ, đầu rơi là chuyện ai cũng muốn làm.
19 Tháng Tám 2017(Xem: 16090)
Ngôn ngữ thi ca của Nguyễn Lương Vỵ sẽ đưa chúng ta chạm trán điều gì qua ba đoản khúc trong sự liên hoàn hoài niệm của bài thơ Niệm Khúc?
18 Tháng Tám 2017(Xem: 17935)
Chính vì vì bị đối xử oan ức và bất công nên mới có trường hợp ông Dư Văn Chất, tập hợp đám cựu tù nhân thời ông Cẩn viết lại những trải nghiệm của họ
13 Tháng Tám 2017(Xem: 18494)
Chúng ta vừa cùng nhau khảo sát tướng trạng, nguyên nhân, và phương pháp thực hành để giải quyết vấn đề Khổ.