GS. Huỳnh Công Ân - SÀI GÒN SAU 1975 (Phần 2)

SÀI GÒN SAU 1975 (Phần 2)

Ba lần đổi tiền sau 1975

- Lần thứ nhứt 22-9-1975

Lúc 4 giờ sáng ngày 21 tháng 9 đài phát thanh loan báo người dân phải về nhà trước 11 giờ đêm để đợi thông báo quan trọng. Lúc 2 giờ sáng ngày 22 tháng 9 tin loan về quy định đổi tiền nhưng kéo dài thời gian giới nghiêm, thay vì chấm dứt lúc 5 giờ sáng để dân chúng đi lại được thì sẽ chấm dứt lúc 11 giờ sáng. Thời gian đổi tiền chấm dứt lúc 11 giờ đêm ngày 22 tháng 9 nên người dân chỉ có 12 giờ đồng hồ để thi hành.

Từ Quảng Nam, Đà Nẵng vào nam thì hối suất là 500 đ VNCH= 1 đ CHMNVN.

Từ Thừa Thiên Huế tức phía bắc đèo Hải Vân trở ra thì hối suất là 1000 đ VNCH = 3 đ tiền CHMNVN.

Mỗi gia đình được đổi 100.000 đồng VNCH ra thành 200 đồng CHMNVN để tiêu dùng thường nhật (300 đồng ở Thừa Thiên). Tiểu thương có thể đổi thêm 100.000 đồng nữa. Những xưởng lớn thì hạn là 500.000 đồng. Số tiền còn lại, tối đa là 100.000 cho một gia đình và 1.000.000 đồng cho công xưởng thì phải ký thác vào ngân hàng. Trương mục sau đó bị khóa đến đầu năm 1976mới cho phép rút 30 đồng CHMNVN mỗi tháng. Tuy nhiên đến tháng 12 năm 1976 thì lại khóa trương mục và dân chúng không được rút tiền nữa.

Lần đổi tiền này tôi đang ở trại cải tạo Long Khánh. Tất cả các người tù trong trại đều phải đổi tiền lúc nửa đêm.

- Lần thứ hai 3/5/1978

Sau khi thống nhất Việt Nam năm 1976, đảng Lao động Việt quyết định xã hội chủ nghĩa hóa nền kinh tế thị trường, theo nghị quyết khóa III, xóa bỏ tư sản thương mại và dân tộc, xây dựng hợp tác xã,… Kỳ Đổi tiền 1978 được quyết định bởi Thủ tướng bởi sắc lệnh số 88 CP ngày 25.04.1978 và khai triển ngày 03.05.1978. Theo đó tiền tệ hiện lưu hành tại hai miền Nam Bắc hết giá trị giao hoán và những ai đang sở hữu tiền cũ này phải đem đổi lấy tiền mới.

Dân thị thành được đổi tối đa:

- 100 đồng cho mỗi hộ 1 người;

- 200 đồng cho mỗi hộ 2 người;

- Hộ trên 2 người thì người thứ 3 trở đi được đổi 50 đồng/người;

- Tối đa cho mọi hộ thành phố bất kể số người là 500 đồng.

Dân quê được phép đổi theo ngạch sau:

- 100 đồng cho mỗi hộ 2 người ;

- Hộ trên 2 người thì người thứ 3 trở đi được đổi 30 đồng/người;

- Tối đa cho mọi hộ dưới quê bất kể số người là 300 đồng.

Số tiền đang có trên mức tối đa phải khai nộp và ký thác vào ngân hàng. Khi cần dùng có lý do chính đáng thì tiền đó có thể rút ra.

Buổi sáng ngày đổi tiền lần này, tôi đang dạy kèm cho những đứa con một gia đình hàng xóm thì thấy bên ngoài thiên hạ chạy ngược, chạy xuôi kháo nhau rằng sắp có đổi tiền. Quả thật đêm đó nhà nước ban hành lệnh giới nghiêm để đổi tiền.

Lần thứ ba 14/9/1985

Ngày 12-9-1985, báo Tuổi Trẻ đăng tại trang nhất: ‘Bẻ gãy thủ đoạn tung tin đổi tiền của gian thương’và đã viết: ‘Với sự tăng cường hiệu lực của bộ máy chuyên chính vô sản mọi hậu quả tin đồn phải được thanh toán triệt để’. Thế rồi, sáng 14.09.1985, hệ thống loa phóng thanh đường phố loan tin Đổi Tiền. Đó là sự khác biệt giữa biện pháp do cộng sản chủ trương và những sự Đổi Tiền ở những nước dân chủ mà chúng ta đã xem khi bắt đầu bài này. Trước việc cướp trắng trợn đó , Phan Văn Khải, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Khải viết báo biện luận “Đổi tiền là vì lợi ích của nhân dân lao động” (sic)

Việc thi hành toàn diện gồm các khoản tiền trong ngân hàng và tiền lưu hành trong dân chúng. Tiền lưu hành phải nộp lại trong vòng 3-5 ngày với tỷ lệ 1 đồng mới ứng với 10 đồng cũ. Ngoài ra số tiền ký thác trong các trương mục ngân hàng cũng được định giá theo một công thức căn cứ vào thời gian ký thác như sau:[3]

1. Lượng tiền gửi trước 1 tháng 3 năm 1978: 1 đồng cũ=1 đồng mới
2. Lượng tiền gửi trong thời khoản 2 tháng 3 năm 1978 đến 31 tháng 5 năm 1981: 2 đồng cũ=1 đồng mới
3. Lượng tiền gửi trong thời khoản 1 tháng 6 năm 1981 đến 31 tháng 12 năm 1984: 6 đồng cũ=1 đồng mới
4. Lượng tiền gửi trong thời khoản 1 tháng 1 năm 1985 đến 31 tháng 7 năm 1985: 9 đồng cũ= 1 đồng mới, và
5. Lượng tiền gửi trong thời khoản 1 tháng 8 năm 1985 đến 14 tháng 9 năm 1985 (ngày đổi tiền): 10 đồng cũ=1 đồng mới.

Số tiền đang lưu hành khi đổi cũng bị hạn chế theo những số lượng nhất định:

• Mỗi gia đình chỉ được đổi 20.000 đồng cũ lấy 2.000 đồng mới
• Hộ độc thân chỉ được đổi 15.000 đồng cũ lấy 1.500 đồng mới
• Hộ kinh doanh công thương nghiệp thì được đổi 50.000 đồng cũ lấy 5.000 đồng mới.

Nếu có tiền nhiều hơn mức ấn định thì người đổi vẫn phải nộp số tiền thặng dư và chỉ được nhận lại giấy biên nhận; khoản tiền quá lượng nhà nước sẽ thu cả và đợi xét lại mai sau Theo một số trường hợp người ký thác sau 30 năm đến lãnh ra thì được biết không còn tiền nữa vì lạm phát ăn mòn, coi như mất gần hết.

Lần đổi tiền này gây ra hậu quả kinh tế tai hại với nạn lạm phát lên hơn 700% năm 1986 và tiếp tục tăng cao trong 3 năm sau đó.

Thời gian xảy ra vụ đổi tiền lần này, vợ chồng tôi ở bên Cao Miên với dự định vượt biên bằng đường bộ.

Tài liệu tham khảo:

-Ba lần đổi tiền (RFA tiếng Việt)

https://www.rfa.org/vietnamese/SpecialTopic/40years-april30/change-money-haminhthao-04242015124546.html/ampRFA

-Đổi tiền tại Việt Nam, 1975 (Wikipedia)

https://vi.m.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BB%95i_ti%E1%BB%81n_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam,_1975

-Đổi tiền tại Việt Nam, 1975 (Wikipedia)

https://vi.m.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BB%95i_ti%E1%BB%81n_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam,_1985

(Còn tiếp)