Danh mục
Số lượt truy cập
1,000,000

Tô Đăng Khoa - SỰ KỲ NGỘ TRONG BÀI THƠ “NIỆM KHÚC” CỦA NGUYỄN LƯƠNG VỴ

19 Tháng Tám 20178:25 CH(Xem: 16099)
Tô Đăng Khoa - SỰ KỲ NGỘ TRONG BÀI THƠ “NIỆM KHÚC” CỦA NGUYỄN LƯƠNG VỴ

SỰ KỲ NGỘ TRONG BÀI THƠ “NIỆM KHÚC” 
CỦA NGUYỄN LƯƠNG VỴ
Tô Đăng Khoa
 NguyenLuongVy

“Trong u tịch, xương máu bỗng khua vang
Cho ta rơi giữa trời sâu không đáy…”

 

Niệm Khúc? Khúc nhạc của sự hoài niệm? Thi sĩ vì nhân duyên gì mà tấu lên Niệm Khúc này? Ngôn ngữ thi ca của Nguyễn Lương Vỵ sẽ đưa chúng ta chạm trán điều gì qua ba đoản khúc trong sự liên hoàn hoài niệm của bài thơ Niệm Khúc?

Hoài niệm về quá khứ là một việc làm liều lĩnh, nếu không muốn nói là nguy hiểm. Nhưng ở đâu có hiểm nguy, ở đó có sự thoát hiểm. Sự thoát hiểm chính là nguồn lực hiệu quả nhất giúp con người chuyển đổi nhận thức. Đó chính là vị thầy lớn nhất mà chúng ta nên học. Nguyễn Lương Vỵ đã liều lĩnh hẹn hò với cô quạnh và tan vỡ của bóng ma quá khứ để tấu lên bài Niệm Khúc này, và qua đó đã cống hiến cho các độc giả hữu duyên một Sự Kỳ Ngộ hy hữu đệ nhất. Nhưng mà Kỳ Ngộ với Ai? Với Cái gì? Làm sao ông đã thành tựu sự Thoát Hiểm ngoạn mục này? Ta hãy thong thả theo dõi cuộc hẹn hò của Nguyễn Lương Vỵ với bóng ma quá khứ khi ông vừa châm lửa mồi điếu thuốc trên môi, mở màn cho một cuộc hoài niệm phiêu bồng:

“Hẹn hò với cô quạnh
Có dịu dàng lắm không?!
Niệm khúc vang màu hồng
Câu thơ vang màu mắt
Mang theo niềm bí mật
Khỏa thân tuyết trắng ngần
Vĩ cầm như lệ ngân
Bay đi cùng nỗi nhớ


Hẹn hò với tan vỡ
Có nói điều gì không?!
Hay chỉ có bão giông
Nghiêng đêm cành khô gãy
Que diêm vừa bật cháy
Dăm chiếc lá vừa rơi
Điếu thuốc ngậm trên môi
Mù sương về trên mái…"


Không như những cuộc hoài niệm thông thường, trong đó, kẻ hoài niệm không “hẹn trước”, tức là không có một sự chuẩn bị, sự huấn luyện tâm thức cho thật quân bình, cho nên bị vùi lấp trong những con sóng xúc cảm: Có khi bâng khuâng trong tiếc nuối về việc lẽ ra nên làm, hoặc bàng hoàng ưu hận trước những đổ vỡ khôn hàn: “phải chi ngày ấy…”.  Ở đây, thi sĩ đã ý thức rất rõ việc mình đang làm. Ông đã có “hẹn trước” cùng với cô quạnh và tan vỡ. Nhưng trong cái tan vỡ, cô quạnh đó, ông vẫn làm cho độc giả “dự cảm” được dòng mạch ngầm “bí mật” đang vang vang và thật như thanh khí thường hằng (cái-đang-là) của sự sống:

“Niệm khúc vang màu hồng
Câu thơ vang màu mắt
Mang theo niềm bí mật
Khỏa thân tuyết trắng ngần…”

Khi khói thuốc mù sương đã tụ về trên mái, là lúc thi sĩ dùng bút pháp dời độc giả sang cảnh giới khác của quá khứ. (“càn-khôn-đại-nã-di-tâm-pháp” trong lãng vực thi ca?).  Không gian thời gian, dịch chuyển, đưa người khách lạ bước vào ma trận của cuộc hoài niệm.

“Không gian đưa tay vẫy
Thời gian nhón gót về
Ngã tư nằm lóng nghe
Ngã ba rao lạc giọng
Đời lầm than hắt bóng
Phố rách vai hắt hiu
Ta khách lạ thầm kêu
Gọi ta xưa biệt tích…”

Và thế là cuộc hoài niệm đến hồi gay cấn, không gian, thời gian dồn về trong một niệm. Người Khách như lọt vào trung tâm cơn bão giông: “Ngã ba rao lạc giọng / Đời lầm than hắt bóng / Phố rách vai hắt hiu…” là những hình ảnh ẩn dụ được Nguyễn Lương Vỵ sử dụng mô tả trạng thái hoang mang và bi đát của việc rơi vào cơn lốc xoáy của tư tưởng hoài niệm.  Và khách lạ, đã đánh mất chính mình, đã lạc lối trong ma trận của cuộc hoài niệm: “Ta khách lạ thầm kêu  / Gọi ta xưa biệt tích”. Và đây là đỉnh điểm của sự hiểm nguy: Sự đánh mất chính mình trong chính cuộc hoài niệm của chính mình.

Nhưng ở đâu có hiểm nguy, ở đó có sự thoát hiểm. Và mầu nhiệm thay, chỗ thoát hiểm khỏi ma trận của cuộc hoài niệm này lại nằm ngay cái “Ngã Tư” của ma trận trong một câu rất vu vơ: Ngã tư nằm lóng nghe (Ngã Tư? Phải chăng đây là cách chơi chữ rất tài tình của Thi Sĩ Nguyễn Lương Vỵ?  Ngã Tư còn có thể được hiểu là một cái Ngã rất riêng Tư, hay cũng có thể là cái Ngã Biết Suy Tư? “Tôi Tư Duy cho nên Tôi Hiện Hữu?”)

Ngã Tư này có liên hệ gì chăng với "Con Đường Ngã Ba" của Bùi Giáng?

Sự lóng nghe của Ngã tư nằm lóng nghe này có liên hệ gì với sự lóng nghe của viên đá trong hai câu thơ của Tuệ Sỹ?:

“Đá mòn phơi nẻo tà dương
Nằm nghe nước lũ khóc chừng cuộc chơi”

Sự biết-lóng-nghe đó, của một “Ngã-Tư” hay của viên “đá mòn phơi nẻo tà dương” là cách thức duy nhất thoát ra khỏi ma trận của sự hoài niệm: Tác dụng của nó là sự nghe ra bản chất đích thực của đời: tức là “sự lầm than” hay cũng chính là Khổ Uẩn trong Tứ Diệu Đế của nhà Phật:  “Đời lầm than hắt bóng/Phố rách vai hắt hiu”

Cuộc hoài niệm nào suy cho cùng chỉ là một cuộc chơi, theo lối “vui thôi mà” của Bùi Giáng. Nhưng ở đây vui chơi mà Kỳ Ngộ. Mà cuộc Kỳ Ngộ này mới thật là ngoạn mục: Nó thành tựu được là nhờ sự biết lóng nghe của cái “Ngã Tư”đã hoàn toàn thuần thục an trú trong u tịch:

 

“Phải đâu trong u tịch
Xương máu bỗng khua vang
Âm âm âm khuất oan
Âm âm âm ưu hận
Phải đâu trong vô tận
Những trận gió thâm tình
Âm âm âm trắng tinh
Âm âm âm đỏ ối…”

 

Trong u tịch, thi sỹ bỗng “Nghe Ra” hay “Kỳ Ngộ” một điều kỳ diệu: Xương máu bỗng khua vang… và cả những trận gió thâm tình, những Âm âm âm khuất oan / Âm âm âm ưu hận, và cả những âm âm âm sắc màu trắng tinh và đỏ ối!?

Trong u tịch, xương máu Kỳ Ngộ cùng xương máu. Xương máu đã Nghe Ra xương máu.

Trong u tịch, ngôn ngữ đành bất lực. Ở đây, trong u tịch: xương máu hòa tan trong âm thanh, âm thanh rền vang xương máu, tất cả được phổ trong một Niệm Khúc liên hoàn bất tận. Thật là một sự Kỳ Ngộ Hy Hữu Đệ Nhất trong cái ma trận của sự hoài niệm của cái “Ngã-Tư”!

Cơn bão lớn của bóng ma quá khứ, thường sẽ nhận chìm người hoài niệm trong sự hối tiếc khôn kham, nay đã tan biến, vì dấu hỏi nghi vấn nay đã xóa tan. Biệt Ly và Kỳ Ngộ đã trở thành không-hai như hai mặt của một bàn tay. Người khách lạ chẳng còn nghi, thõng tay trôi vào luân hồi.

 

“Niệm khúc hay dấu hỏi
Chẳng cầu mong đáp lời
Ta đi như ta trôi
Như luân hồi vậy đó…”

 

Ta đi như ta trôi / Như luân hồi vậy đó.  Lời thơ thật bình dị, chân thật, và đẹp biết bao! Đi như trôi trong cuộc đời, đó là biểu hiện của bậc chân tu ẩn sĩ ở đời.

Sự thoát hiểm trong ma trận của sự hoài niệm cho người khách lạ một nguồn sống mới dồi dào sinh lực.

Thi Ca và Âm Nhạc vốn không đủ sức diễn tả hết sự mầu nhiệm của sự Kỳ Ngộ này, trở nên lạnh câm, lạnh ngắt, chỉ còn lại tình thương yêu và lòng bi mẫn gửi gấm không những chỉ giữa hai dòng chữ, và giữa những con dấu sắc huyền:

 

“Nhương sao trong lá cỏ
Tìm bóng trong hạt mầm
Câu thơ buông lạnh câm
Câu hát buông lạnh ngắt
Biệt khúc hay dấu sắc
Thương dấu huyền bơ vơ…”

 Sự hẹn hò, sự tan vỡ, và niềm cô quạnh, tất cả hiện rõ chân tướng trong một chuổi nhân duyên tuần tự của chính nó. Sự háo hức lúc hẹn hò, cõi lòng tan hoang lúc tan vỡ, hay sự gậm nhấm niềm cô quạnh lúc chia xa, khi đầy đủ nhân duyên thì tự nó sẽ đến, khi hết duyên hãy để cho nó tự trôi đi.  Xin đừng bao giờ níu kéo.  Vì lẽ?  Hẹn hò như sợi tơ, như bọt nước. Cuộc hẹn hò nào chung cuộc cũng ly tan, sợi tơ nào cũng mong manh dễ đứt, bọt nước nào cũng tan vỡ.

“Hẹn hò như sợi tơ
Chẳng bao giờ níu được
Hẹn hò như bọt nước
Ta chờ như ta rơi
Rơi rơi rơi rơi rơi
Giữa trời sâu không đáy…”

 Cuộc Kỳ Ngộ trong Niệm Khúc của Thi Sĩ NLV giúp tác giả và độc giả nhận ra nhau, nhận ra cái Ta-ảo tưởng trong ma trận của cuộc hoài niệm, và cùng lúc đó được Kỳ Ngộ cùng cái Ta chân thật:  Đó là cái Tánh Linh ẩn trong xương máu này nhưng biết lóng nghe những vui buồn, và những hoài niệm hiện khởi từng phút từng giây.

Garden Grove, 8. 2017 

Tô Đăng Khoa
_____________________

Ghi Chú: Bài Thơ Niệm Khúc - Trích trong thi tập Tám Câu Lục Huyền Âm, NXB Q&P Production 2013 của Nguyễn Lương Vỵ.

 Nguyen Luong Vy Tam Cau Luc Huyen Cam

08 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 159114)
Xin gởi đến quý vị lời chia sẻ của một triệu phú 40 tuổi là bác sĩ giải phẩu thẩm mỹ, bị ung thư phổi thời kỳ 4, về kinh nghiệm sống của mình vào ngày 19/1/2012. Anh qua đời vào ngày 18/10/2012.
07 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 130421)
Những khu vườn đẹp nhất thế giới rải rác khắp nơi, lộng lẫy và xanh tươi, vượt ngoài sức tưởng tượng của con người.
05 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 130462)
Hân hạnh giới thiệu đến quý vị và các bạn chương trình Nhạc chủ đề TIẾNG THU của Ngô Càn Chiếu
01 Tháng Mười Hai 2012(Xem: 110702)
Sau gần ba tháng chuẩn bị, cuối cùng nhóm cựu học sinh Ngô Quyền Biên Hòa chúng tôi đã có một món quà dễ thương tặng thầy cô giáo cũ của mình: Một đêm hội ngộ Thầy trò ngập tràn niềm vui và hạnh phúc, sau khoảng thời gian xa cách gần năm mươi năm.
27 Tháng Mười Một 2012(Xem: 143415)
... Thời gian 42 năm sau tôi mới gặp lại thầy hiệu trưởng của ngôi trường trung học mà 7 năm tôi đã gắn bó.
24 Tháng Mười Một 2012(Xem: 152554)
Tôi lần lượt đọc lại từng lá thư theo thứ tự thời gian Đông đã gửi dù đã đọc đi đọc lại nhiều lần và lại đắm chìm trong những suy nghĩ miên man
24 Tháng Mười Một 2012(Xem: 126577)
Đêm phủ trùm, thơm ngát mùi quê nhà trong trí tưởng, tôi muốn nương hồn mình theo về, để bắt gặp lại những mùi hương…
23 Tháng Mười Một 2012(Xem: 151582)
Để ra khỏi vòng trầm luân khổ ải, có lẽ chúng ta phải nên đồng hoá Cho và Nhận để không có sự phân biệt,
23 Tháng Mười Một 2012(Xem: 132621)
Thuở nhỏ, tôi được gia đình ưu tiên cho làm ''sư cọ" vào những tháng hè. Cậu Mợ tôi lấy lý do cạo sạch tóc để chống ''chí''
15 Tháng Mười Một 2012(Xem: 219077)
“Có lẽ chỉ dân Hướng Đạo như em, mới làm được những việc như thế!...” Đó là “phần thưởng” quí báu nhất tôi trân trọng nhận được từ cô Phạm Kiều Tiên, trong hành trình thăm lại thầy cô giáo xưa ...
09 Tháng Mười Một 2012(Xem: 145645)
Nên hay không nên... Trở về thăm Biên Hòa và đối diện với kỷ niệm, đối diện với tình yêu, tình bạn?
08 Tháng Mười Một 2012(Xem: 133070)
Ôi! Những tàng cây Sao đã ôm ấp tuổi thơ của tôi. Những hốc, rễ cây sần sùi như con rắn nằm ngủ của tôi nay đã đâu mất rồi!?
07 Tháng Mười Một 2012(Xem: 154296)
Trong tiết trời se se lạnh của đêm đầu đông, tôi suy nghĩ về cuộc đời, bè bạn. Những khó khăn gian khổ qua rồi.
01 Tháng Mười Một 2012(Xem: 123709)
Trời đã về chiều và lòng hắn thì như chưa muốn dừng. Nhiều chuyện hắn muốn kể nữa, về cái tuổi thơ êm đềm của hắn nhưng đầu óc hắn như đã thấm mệt.
31 Tháng Mười 2012(Xem: 148334)
Kể từ đó, miền Bắc không có văn học nữa. Đảng qua Tố Hữu, Trường Chinh đã chôn sống các nhà văn như chôn sống địa chủ.
30 Tháng Mười 2012(Xem: 185761)
Không thể nào ngờ, sau một thời gian dài đổ bệnh và chìm sâu trong vô thức, Thầy Thân Trọng Hưng bất ngờ hồi phục như thể… có phép nhiệm mầu.
26 Tháng Mười 2012(Xem: 157647)
Biển vẫn tràn đầy sức sống mãnh liệt và tôi biết sẽ có một ngày, biển sẽ không thể làm nước bắn văng vào mắt khép của tôi nữa.
26 Tháng Mười 2012(Xem: 159885)
Nhạc: Anh Vũ - Phổ từ bài thơ "Giữ Dùm Em" của Hạnh Phạm - Ca sĩ: Bích Thủy - Thực hiện Youtube: Hạnh Phạm
18 Tháng Mười 2012(Xem: 165777)
Nhạc Mongolia - lời Việt: Lê Tự Minh - Thùy Chi hát
15 Tháng Mười 2012(Xem: 145636)
Mẹ sẽ luôn luôn đứng phía sau con, để những khi chân con trợt ngã, Mẹ sẽ lại nâng con lên cho con tiếp tục bước tới.