Danh mục
Số lượt truy cập
1,000,000

GS. Đỗ Thế Vinh - SẮC ĐẸP QUA THI CA

12 Tháng Tám 201610:43 SA(Xem: 21172)
GS. Đỗ Thế Vinh - SẮC ĐẸP QUA THI CA

SC ĐP QUA THI CA

 

 

Lên năm đệ nhất, tôi được học triết với thầy Trần Bích Lan tức thi sỹ Nguyên Sa. Thầy đã giảng về thi ca tả sắc đẹp của người đàn bà qua các thời đại và để lại một ấn tượng rất sâu đậm trong tôi. Đoạn văn sau đây dựa vào lời bình thơ ngắn gọn của thầy Trần Bích Lan trong một buổi mạn đàm sau giờ dạy triết tại lớp tôi ở trường Chu Văn An vào khoảng cuối năm 1963. Tôi đã tự nới rộng, thêm thắt ý mình, say mê kể lại cho nhiều bạn bè khi bàn luận về thơ văn và cái đẹp.

 

Trong Cung Oán Ngâm Khúc, Ôn Như Hầu (1741-1798) đã tả sắc đẹp "chim sa, cá lặn" của người cung nữ, đẹp cho đến nỗi chim và cá trở nên mê muội, say sưa trong vẻ đẹp. Trăng và hoa cũng phải say đắm mùi thơm. Những giai nhân như Tây Thi và Hằng Nga đều ngẩn ngơ, bàng hoàng hoảng sợ không ngờ người cung phi đẹp hơn mình đến thế.

 

tay thi

 

Chìm đáy nước cá lừ đừ lặn, 
Lửng lưng trời nhạn ngẩn ngơ sa, 
Hương trời đắm nguyệt say hoa, 
Tây Thi mất vía, Hằng Nga giật mình. (1)

 

Qua đến thời Nguyễn Du (1765-1820), ông đã tả sắc đẹp chi tiết rõ ràng hơn, dùng vẻ đẹp của thiên nhiên như "khuôn trăng", "nét ngài", "mây thua nước tóc", ''tuyết nhường màu da" so sánh với người đẹp Thúy Vân và "làn thu thủy", "nét xuân sơn" khi so sánh với người đẹp Thúy Kiều. Thay vì diễn tả tình cảm ghen giận của những giai nhân khác như Tây Thi Hằng Nga, Nguyễn Du đi xa hơn đã diễn tả tình cảm của ngay cả những vật vô tri vô giác trước vẻ đẹp của Thúy Kiều. Qua ngòi bút sáng tạo của ông, hoa cũng phải ganh ghét, ghen tỵ vì thua sắc thắm và  liễu cũng phải tức tối, hờn giận vì kém vẻ xanh.

 

Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.
Kiều càng sắc sảo, mặn mà,
So bề tài, sắc, lại là phần hơn.
Làn thu thủy, nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.(2)

 

Sau đó ở thời đại Lưu Trọng Lư (1911-), người thi sỹ phải sáng tạo ra những ý tưởng và văn từ mới không thể dùng lại điều những thi sỹ thế hệ trước đã dùng. Trong bài "Trăng Lên" khi nói về sắc đẹp của người con gái, Lưu Trọng Lư không dùng ngoại cảnh, giai nhân khác hay ngoại vật để diễn đạt và so sánh nữa, ông đã dùng chính mình và tình cảm "hớp hồn", mê say của chính mình để tả sắc đep của người con gái. Cặp mắt của giai nhân đã làm choáng váng người thi sỹ khiến ông nửa say nửa mơ thấy cặp mắt trong đẹp thành một dòng sông thu hút ông đắm đuối chết lặng trong dòng mắt ấy.

 

Vừng trăng lên mái tóc mây,
Một hồn thu tạnh, mơ say hương nồng.
Mắt em là một dòng sông
Thuyền ta bơi lội trong dòng mắt em.(3)

 

thieu nu

 

Tôi không rõ Lưu Trọng Lư có bị ảnh hưởng của nhà thơ pháp Jacques Prévert (1900-1977) hay hai thi sĩ cùng thời ấy không hề biết nhau đã cùng sáng tạo sự diễn tả lòng đam mê mãnh liệt và cảm xúc say sưa tột cùng của mình trước cặp mắt đẹp của giai nhân. Trong Paris At Night (Trois Allumettes), Jacques Prévert cũng dùng tình cảm say mê, đắm đuối diễn tả cặp mắt đẹp mê hồn luôn hiện hữu trong tâm trí ông, nhất là trong đêm tối khi ông ôm người đẹp trong tay mình.

Trois allumettes une à une allumées dans la nuit
La première pour voir ton visage tout entier
La seconde pour voir tes yeux
La dernière pour voir ta bouche
Et l'obscurité tout entière pour me rappeler tout cela,
En te serrant dans mes bras. (4)

Thâm Tâm (1917-1950) và Đinh Hùng (1920-1967) thay vì nói về cảm xúc rung động của chính mình là thi nhân trước vẻ đẹp như Lưu Trọng Lư và Jacques Prévert, đã thay đổi cách diễn tả vẻ đẹp qua tâm tư và hành động của chính giai nhân. Cả hai thi sỹ đưa vào một sáng tạo mới thoát bỏ ảnh hưởng của những thi sỹ đi trước khi nói lên được cái đẹp "động" thay vì "tĩnh" của cặp mắt giai nhân.Thâm Tâm đã đưa được cảm xúc vào cặp mắt trong đẹp nhưng đầy u uẩn khi ông diễn tả tâm tình của người yêu lúc chia ly trong "Tống Biệt Hành". Cặp mắt đẹp phản ánh nỗi buồn mênh mông như cả một hoàng hôn đang chìm v ào đêm tối u buồn của chia ly xa cách.

Đưa người ta không đưa sang sông 
Sao có tiếng sóng ở trong lòng? 
Bóng chiều không thắm, không vàng vọt, 
Sao đầy hoàng hôn trong mắt trong?(5)

 

Trong tưởng tượng và say mê, Đinh Hùng qua bài "Tình Tự Dưới Hoa"cũng đã hứng khởi phác hoạ cái đẹp liêu trai của giai nhân như vầng trăng tròn trong đêm tối. Nhà thi sỹ thấy đôi mắt giai nhân trong, đẹp, và nguyên thủy hoang sơ cho đến nỗi đã phản ánh rõ rệt minh chứng được sự trong trắng ngây thơ tựa những lá dừa hoang dại đang "lả" xuống, buông lơi xào xạc bay trong gió. Đẹp hơn nữa, đôi mắt sâu thẳm thấu hồn dường như đã nói lên được tất cả tình yêu trinh nguyên trọn vẹn của giai nhân mà không cần diễn tả bằng lời.

 

Chưa gặp em, tôi vẫn nghĩ rằng 
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng 
Mắt xanh lả bóng dừa hoang dại 
Thăm thẳm nhìn tôi không nói năng(6) 


Sang đến thời Nguyên Sa (1932-1998), trong "Tháng Sáu Trời Mưa" thay vì so sánh trắng như ánh sáng và mướt như cỏ Xuân, nhà thi sỹ đã nói lên phản ứng và nhu cầu của chính mình trước vẻ đẹp đang chiêm ngưỡng mà không còn cần ánh sáng và cỏ Xuân mềm dịu nữa. Đi xa hơn một bước, Nguyên Sa đã phát hiện được người đàn bà chính là nhan sắc, là vẻ đẹp (beauty itself) và không còn là người đàn bà chỉ có thuộc tính của cái đẹp hoặc giống như vẻ đẹp nhất (the most beautiful woman) nữa. Khi thi sĩ gọi tên người đàn bà đẹp nhất là "nhan sắc" thì chữ giai nhân tự nó không còn nữa vì người đẹp từ nay đã được thăng hoa thành nhan sắc.

 

Da em trắng anh chẳng cần ánh sáng 
Tóc em mềm anh chẳng thiết mùa xuân 
Trên cuộc đời sẽ chẳng có giai nhân 
Vì anh gọi tên em là nhan sắc (7)

 

Đỗ Thế Vinh

Phóng tác theo ý của thi sỹ Nguyên Sa

 

 

Nguồn:

(1) http://chimviet.free.fr/vanco/cungoan/cungoan.htm

(2) http://www.informatik.uni-leipzig.de/~duc/sach/kieu/kieu_0001-0244.html

(3) http://vannha.tripod.com/thivanvn/luutronglu/luutronglu.htm

(4) http://francais.agonia.net/index.php/poetry/116729/index.html

(5) http://edu.go.vn/e-tap-chi/tin/3/10/13495/cam-nhan-tong-biet-hanh-cua-tham-tam.html

(6) http://chutluulai.net/forums/showthread.php?t=3024

(7) http://www.thica.net/2008/03/13/thang-sau-tr%E1%BB%9Di-m%C6%B0a/

 

28 Tháng Giêng 2024(Xem: 973)
Trong phạm vi bài này xin chỉ nhắc đến một số trường trung học tiêu biểu ở các đô thị lớn như Sài Gòn, Huế , Cần Thơ...
27 Tháng Giêng 2024(Xem: 1072)
Không biết mấy chục năm sau những lứa tuổi học trò ngày nay tại Việt Nam họ cũng sẽ họp mặt trường lớp cũ, họ cũng có những kỷ niệm đẹp dưới mái trường xưa với thày cô, bạn bè,
27 Tháng Giêng 2024(Xem: 974)
Tôi chỉ kể chuyện cá nhân chứng kiến (bên đây), và xem video ( bún chửi Hà Nội), chớ không vơ đũa cả nắm cho bất cứ nơi chốn nào.
26 Tháng Giêng 2024(Xem: 1313)
Thưa đó là những thành phần có ăn học, được các chính phủ thời Đệ Nhất và Đệ Nhị Cộng Hòa cho học bổng đi học tại Pháp, tại Mỹ,
15 Tháng Giêng 2024(Xem: 2202)
nhưng thành phố của tôi có những góc nhỏ duyên dáng và dễ thương khiến người dân bản địa sẽ nhớ hoài như: con đường đẹp dốc tòa, con đường Nguyễn văn Trị (NVT) dọc theo bờ sông
11 Tháng Giêng 2024(Xem: 1011)
Trong phạm vi bài này xin chỉ nhắc đến một số trường trung học tiêu biểu ở các đô thị lớn như Sài Gòn, Huế , Cần Thơ, Mỹ Tho.
02 Tháng Giêng 2024(Xem: 1370)
Nhìn cái mỏ chu chu của thằng con đưa ra chực chờ hôn phá mẹ, hai tay nó đưa ra lo le thọc lét, tôi tuột vội xuống giường chạy ra khỏi phòng: - Thằng khỉ gió đừng thọc lét mẹ, mẹ đầu hàng.
31 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1185)
Đọc tới đây ông xã tôi bảo, Tiễn Vong là Vong cả thế giới năm qua, sao em tiễn vong Chiều Nay dài thế. Vậy đó, hễ nói tới xứ đó là em không kiềm được cảm xúc tuôn trào, huyết áp tăng cao
25 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 2130)
Tôi hôm nay trong lòng rất vui Giáng Sinh đến rồi rộn rã nơi nơi Ngày mai con về gia đình sum họp Nâng ly chúc mừng hạnh phúc đầy vơi.
24 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1967)
trong suốt 21 năm tồn tại của miền Nam còn rất nhiều phim hay khác của Âu, Mỹ, Hồng Kông, Ấn Độ và Việt Nam nữa mà chúng ta may mắn được sống ở vùng đất tự do nên có cơ hội thưởng thức
23 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1560)
Theo người hướng dẫn, với cư dân khoảng 15 triệu (chiếm 190/0 dân số Thổ Nhỉ Kỳ), thành phố Istanbul có gần 4 ngàn thánh đường mà đẹp nhất là Đại Thánh Đường Xanh (Blue Mosque).
16 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1639)
Sau nhiều năm đón Christmas lạnh giá ở xứ người, tôi mong có dịp trở lại BH vào dịp lễ Noel một lần, chỉ để :“Lang thang qua miền giáo đường dấu yêu”,
16 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1587)
Vào tháng 9 vừa qua,vợ chồng Tôi du lịch Iceland bằng Cruiseship Hollandamerica Rotterdam Hai tuần liên tục thưởng thức Iceland Lamb-Rack tuyệt vời không đâu ngon bằng.
12 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1652)
Dù ngạn ngữ Việt Nam có câu ”nghĩa tử là nghĩa tận”, nhưng người dân miền Nam không quên mối hận: Henry Kissinger là người đã khai tử quốc gia Việt Nam Cộng Hoà.
02 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 2074)
Vào giữa thập niên 1960s, khi còn ở quân trường trên Đà Lạt, với radio transistor, trong im vắng, lúc 10 giờ tối Thứ Năm, Chương Trình “Nhạc Chủ Đề” của Nguyễn Đình Toàn trên làn sóng của đài phát thanh Sài Gòn,..
02 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 2305)
Nguyễn đình Toàn, như một định mệnh đã an bài, anh vừa là một nhà văn, một thi sỹ và cũng là một nhạc sỹ nữa trong một công dân VNCH. Anh đã gắn chặt vào đài phát thanh Sài Gòn từ những ngày đẩu thập niên 60
01 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1953)
Vai trò bảo tồn, duy trì ngôi nhà hữu thể là trách nhiệm chung của từng cá nhân, nó mang lại ý nghĩa cao đẹp cho sự hiện hữu có giới hạn của chúng
01 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1803)
Từ lâu đã là một đối tượng được tôn sùng và xung đột, thành phố Jerusalem đã được cai trị, vừa là một thị trấn cấp tỉnh vừa là thủ đô quốc gia, bởi một loạt các triều đại và chính quyền.
01 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1898)
học sinh ở Mỹ ngay từ nhỏ đã được dạy có niềm tin vào bản thân, không cần phải đem mình so sánh với người khác, mà phải tự so với chính mình.
22 Tháng Mười Một 2023(Xem: 1852)
Tôi cũng tin chắc rằng, tất cả chúng ta phải cám ơn thời đại khoa học kỹ thuật phát triển, trái đất này bỗng nhiên nhỏ bé, người ta gần nhau hơn, dù ở bất cứ nơi nào vẫn có thể “gặp” nhau, nói chuyện với nhau