Thứ hai 14 tháng 9
Khoảng 40 sinh viên đang học môn Sử Thế giới theo hình thức virtual learning từ nhà đã chứng kiến giáo sư của họ ngã quỵ xuống qua màn ảnh computer. Một vài người hỏi cô giáo Paola De Simone địa chỉ nhà Cô để họ có thể gọi xe cấp cứu đến nhưng giáo sư De Simone đã bất tỉnh, không thể trả lời.
Paola De Simon (1973-2020) died while teaching on Zoom (Newsflash)
Bà De Simone qua đời không lâu sau đó ở tuổi 47 vì COVID-19 trong một bệnh viện ở Buenos Aires, thủ đô của Argentina, Nam Mỹ.
Mặc dù đã có triệu chứng nhiễm Coronavirus từ một tuần trước, giáo sư De Simone vẫn cố gắng làm việc. Bà đã dạy môn Thế Giới Sử ở trường Đại học Argentine University of Enterprise ở Buenos Aires từ 15 năm qua.
Tính đến trung tuần tháng 4, Argentina đã có hơn 600 ngàn người nhiễm Coronavirus, gần 14 ngàn người đã bị COVID-19 lấy mất cuộc đời.
Argentina đứng thứ 4 trong 14 quốc gia Nam Mỹ, chỉ sau các nước: Brazil, Colombia, và Peru về con số bệnh nhân cúm Vũ Hán.
Ở Bắc Mỹ, tất cả mười Thành phố của Canada đang có dấu hiệu của làn sóng COVID-19 đang tấn công đất nước này lần thứ hai trong khi Canadians đang chuẩn bị đón Lễ Tạ Ơn vào ngày thứ hai 12 tháng 10.
Thủ Tướng Justin Trudeau trong một diễn văn đặc biệt đã thông báo cho cho người Canada việc đối phó với làn sóng đại dịch lần hai :
"Chúng ta đang ở bờ vực đại dịch của mùa thu, tình hình có thể sẽ xấu hơn mùa xuân rất nhiều. Tôi biết đây không phải là tin mà hầu hết chúng ta muốn nghe, và chúng ta không thể thay đổi con số của hôm nay, hay của ngày mai. Những con số đó đã được quyết định bởi những điều chúng ta đã làm hay những điều chúng ta đã thực hiện hai tuần trước.
Gần như là chúng ta sẽ không thể tụ họp cùng nhau cho Thanksgiving vào ngày thứ hai 12 tháng mười năm nay, nhưng chúng ta vẫn còn hy vọng cho một lễ Giáng sinh 2020 bình thường. Cùng nhau, chúng ta sẽ có khả năng kiểm soát làn sóng đại dịch lần hai"
Bên Châu Âu, Chính phủ Pháp ra lệnh tất cả các nhà hàng và bar ở Marseille phải đóng cửa từ tuần lễ cuối cùng của tháng 9 khi mùa thu bắt đầu. Bộ trưởng Y Tế Olivier Véran của Pháp đặt Marseille dưới tình trạng "báo động cao nhất" sau khi số người nhiễm Coronavirus tăng cao một cách đáng ngại. Ông Véran hy vọng những hạn chế khắt khe này sẽ không kéo dài hơn hai tuần.
Thủ đô Paris và một số Thành phố lớn khác của Pháp (Lille, Bordeaux, Lyon, Montpellier, Saint Etienne, Rennes, Rouen, và Grenoble)cũng bị nâng cao tình trạng báo động. Theo đó, chỉ có nhiều nhất là 10 người được tụ họp cùng lúc, và tất cả các hàng quán phải đóng cửa trước 10 giờ tối.
Ở khắp nơi, mọi người đều được loan báo phải đề phòng với tình trạng đại dịch xấu hơn vào mùa thu (còn có nickname là "mùa cúm").
Dù ở chân trời góc biển nào, tất cả chúng ta cũng nên cẩn thận hơn, và nghĩ đến hậu quả trước khi đến gần các đám đông. Đây là công việc của cả nhân loại, xin đừng dửng dưng, vô trách nhiệm đứng ngoài việc đề phòng đại dịch.
***
Thứ ba 15 tháng 9
Khi Thủ Tướng Boris Johnson của xứ sương mù loan báo kể từ thứ hai 28 tháng 9, tất cả các tiệc cưới chỉ còn có được tổng số 15 người tham dự (kể cả cô dâu và chú rể) thì Tony và Laura ở Wetherspoons phải ngồi lại với nhau để tính toán lần thứ hai: ai sẽ ở trên "final list", sẽ là một trong số 13 người khách được mời tham dự ngày vui nhất đời của họ?
Đầu tiên, họ dự định sẽ có 100 khách mời trong hôn lễ của họ. Con số này hạ xuống còn 30 vì đại dịch COVID-19. Không may, tình hình lây lan xấu hơn, số khách này lại bị cắt xuống còn 30 theo luật mới.
Đã một lần, phải gởi thư xin lỗi 70 người khách đã được mời từ cả hơn nửa năm trước. Lần này, con số bị cắt là 15 , họ quyết định sẽ gọi phone xin lỗi từng người vì không thể mời họ như dự tính.
Cuối cùng, đám cưới sẽ chỉ có 6 thân nhân của Laura, 5 người là cha mẹ, anh chị em của Tony, cô dâu, chú rể, và hai người bạn thân.
Cùng cảnh ngộ với họ là James và Lindsay ở Leamington, một thành phố nhỏ ở Đông Bắc Luân Đôn, chỉ cách thủ đô của Anh 155km. Họ đính hôn đã hai năm, đã có chương trình hôn lễ vào tháng 10 năm 2020. Thiệp mời đã gởi ra từ đầu năm đến 110 khách. Con số này đã bị cắt xuống còn 30 người, rồi lại bị hạ xuống chỉ còn 15 người theo luật mới do Thủ Tướng Boris Johnson ban hành.
Lần cắt ngắn danh sách khách mời lần thứ hai, với họ thật sự khó khăn, có nghĩa là cô, chú, dì, cậu, anh chị em họ, và cả ông bà đều sẽ không được mời.
15 khách còn lại sẽ chỉ là cô dâu, chú rể, cha mẹ,anh chị em ruột của họ , và một phụ dâu, một phụ rể (cũng là bạn thân nhất của họ).
James cho biết " Lúc đầu, chúng tôi rất bàng hoàng với quy định mới chỉ có 15 khách trong một hôn lễ. Nhưng rồi chúng tôi cũng hiểu tình hình đại dịch của thế giới chúng ta đang sống. Cuối cùng chúng tôi chỉ muốn có một hôn lễ dù chỉ có vỏn vẹn 13 khách mời."
Còn thất vọng hơn các cô dâu, chú rể của năm 2020, các nhà hàng, các dịch vụ tổ chức tiệc cưới cho rằng giới hạn 15 khách mời cho mỗi hôn lễ là một cách làm cho việc kinh doanh, kiếm sống của họ lụi tàn.
Người ta ước tính từ đầu tháng 3 đến cuối năm 2020, chỉ ở bốn nước thuộc Liên Hiệp Anh (England, Scotland, Wales và Northern Ireland) đã có khoảng 70 ngàn đám cưới bị hủy bỏ hay thu nhỏ lại (downsizing) vì đại dịch cúm Tàu.
Coronavirus không chỉ là một loài vi khuẩn gây ra dịch bệnh, mà còn làm cho đời sống thay đổi hoàn toàn. Sau hơn nửa năm đại dịch hoành hành, không một ai trên hành tinh chúng ta đang sống không bị ảnh hưởng xấu của đại dịch.
***
Thứ tư 16 tháng 9
Khi người ta làm việc ở nhà, và không thể đi chơi, tham dự các lễ hội thì như cầu mua sắm quần áo trở thành một điều không cần thiết, phí phạm cả tiền bạc và thời gian.
Do vậy, ngay cả những "tên tuổi lớn" trong ngành bán lẻ quần áo như Ralph Lauren cũng phải cắt giảm nhân viên, và "tái cấu trúc" việc kinh doanh.
Ngay từ tháng 3, khi Mỹ bắt đầu chính sách lockdown vài tuần tùy theo Tiểu bang, sau khi toàn bộ cửa tiệm của Ralph Lauren tạm thời đóng cửa dài hạn vì đại dịch, Tổng giám đốc Ralph Lauren, người sáng lập, dùng tên mình đặt cho Công Ty, đã ra thông báo sẽ không nhận lương trong suốt cả năm 2021. Cùng lúc, Giám đốc điều hành Patrice Louvet sẽ tự giảm lương của mình xuống còn một nửa.
Sau 6 tháng "án binh bất động" vì ảnh hưởng của COVID-19, Ralph Lauren đã lỗ 183 triệu Mỹ kim. Và để tiếp tục sống còn, Ralph Lauren sẽ cho 15% tổng số nhân viên toàn cầu (khoảng 3,600 người) nghỉ việc để tiết kiệm từ 180 đến 200 triệu dollars, bù vào khoản lỗ trong nửa năm 2020.
Việc này không còn là một điều đáng ngạc nhiên. Vào thời đại dịch, người ta đã quen dần với những "hung tin" như thế.
Chỉ cầu mong đại dịch sớm chấm dứt để đời sống trở lại bình thường, để mọi người được trở về "đường xưa lối cũ" quen thuộc và bình yên.
***
Thứ năm 17 tháng 9
Ngày 16 tháng 3 năm 2007, Ed McFarland khai trương nhà hàng Ed's Lobster Bar ở khu nhà giàu Manhattan, New York.
Đúng ngày đó, năm 2020, vì đại dịch COVID-19, New York ban hành lệnh lockdown, thay vì mở champagne mừng sinh nhật 13 năm của nhà hàng, Ed và nhân viên của ông (một vài người trong số này đã làm việc cùng ông 12 năm) nâng ly chúc sức khỏe nhau, và bày tỏ quyết tâm sẽ giữ nhà hàng sống còn dù trong bất cứ tình huống nào.
Như tất cả mọi doanh nghiệp khổng lồ (cả trăm ngàn nhân viên) hay pop and mom stores (chỉ có vài nhân viên), Ed xin sự tài trợ của chính quyền Liên bang theo chương trình PPP (Payroll Protection Program loan). Số tiền đó đủ để ông trả tiền thuê mặt bằng, và trả lương cho nhân viên trong một thời gian ngắn chờ cho qua "thuở trời đất nổi cơn... đại dịch”.
Hết thời gian lockdown, trong tháng 4, Ed làm việc suốt 21 ngày liên tục không nghỉ để cắt giảm chi phí lương bổng cho nhân viên, và giữ nhà hàng sống còn trong lúc chỉ được bán take out (thức ăn mang về nhà). Mỗi ngày ông làm việc đến 10 tiếng không nghỉ với vài nhân viên trung thành và thạo việc nhất. Tuy vậy, doanh thu của Ed's Lobster Bar chỉ ở mức 3% đến 5% so với thường lệ.
Vào tháng 5, giao mùa cuối xuân đầu hè, trời ấm lên, mùa du lịch bắt đầu, thời điểm ăn nên làm ra nhất của các nhà hàng. Nhưng điều đó không xảy ra trong tháng 5 thời đại dịch , New York cho phép khách hàng được ăn ở Nhà hàng nhưng phải ăn ở ngoài trời.
Ed's Lobster Bar nằm lọt giữa hai cơ sở thương mại lớn hơn, chỉ có thể kê được một số ít bàn cho tối đa là 14 người khách.(Tưởng cũng nên biết bên trong nhà hàng , có đủ bàn cho 52 khách hàng)
Đáng ngạc nhiên hơn nữa là so với lúc chỉ được bán take out , việc cho khách ăn ở các bàn ngoài trời làm doanh thu của Ed's Lobster Bar giảm từ 8% đến 10% ! Vì đã có thêm nhiều nhà hàng mở cửa lại, thực khách có nhiều lựa chọn hơn.
Không chỉ dừng ở đó, cũng như các chủ nhà hàng khác, Ed phải liên tục thay đổi cách bài trí nhà hàng cho đúng luật lệ được cập nhật hầu như hàng tuần theo yêu cầu của thành phố.
Chẳng hạn lúc đầu, các nhà hàng loại sang được trang trí bàn ăn và không gian bên ngoài bằng các loại cây cả thật lẫn giả; sau đó, việc này bị cấm.
Rồi đến chuyện cái hàng rào di động tạm thời đặt bên ngoài để khoanh vùng mỗi nhà hàng. Lúc đầu thì chỉ cần đặt theo kích thước quy định , rồi lại phải có dây xích nối các hàng rào này với nhau. Để tuân theo đúng quy định của Thành phố, Ed phải chi gần 10 ngàn dollars cho việc lắp đặt hàng rào cho bàn ăn ngoài trời.
Dĩ nhiên tất cả những điều trên không đem lại được một penny thu nhập cho Ed McFarland. Là một người quyết tâm, và yêu nghề, Ed vẫn đang làm tất cả mọi điều chỉ để giữ nhà hàng của ông tồn tại cho qua thời buổi khó khăn kinh tế toàn cầu vì đại dịch.
***
Thứ sáu 18 tháng 9
Khi ông Daniel Andrews, người đứng đầu Victoria (một trong sáu tiểu bang của Australia) ra lệnh lockdown Victoria mức độ 4 (từ 2 tháng 8 đến 12 tháng 9) để ngăn ngừa đại dịch lây lan, tất cả mọi người Úc sống trong và ngoài nước đều nghĩ ông Andrews là một nhà độc tài, muốn cô lập và biến Victoria thành một quần đảo Gulag như thời cộng sản ở Nga.
Ông Andrews đã ra lệnh lockdown rất nghiêm khắc, chẳng hạn như
- Giới nghiêm từ 8 giờ tối đến 5 giờ sáng mai
- Mỗi nhà chỉ được cử một người đi chợ, và chợ phải nằm trong phạm vi 5km.
- Không được ra khỏi Melbourne để đi câu cá hay chơi golf .
- Không được đến nhà người khác hay mời người khác đến chơi nhà mình .
- Tiền phạt có thể lên đến 5 ngàn Úc kim(hơn 3,500 Mỹ kim)cho cá nhân nếu vi phạm một trong các quy định lockdown ...
Từ ngày 13 tháng 9, mức độ lockdown ở Victoria được hạ xuống mức độ 3, nhưng vẫn còn nghiêm khắc, ngay cả so với 5 tiểu bang còn lại của Úc.
Mức độ lây lan giảm hẳn xuống ở Melbourne, ở cả tiểu bang Victoria, Coronavirus chào thua lệnh lockdown mức độ 4 của ông Daniels.
Còn hơn thế nữa, 70% dân chúng ở Victoria tán thành, và ủng hộ ông trong việc lãnh đạo chính quyền đối phó với đại dịch.
Đúng là phải "thức lâu mới biết đêm dài", phải trải qua đại dịch mới thấy khả năng đối phó của các nhà lãnh đạo.
Hy vọng các nhà lãnh đạo khác ở khắp nơi trên thế giới học được bài học quý giá từ người đứng đầu tiểu bang Victoria của Úc.
Một nhà lãnh đạo khác, vừa trẻ, vừa có tấm lòng với đất nước, Bộ Trưởng Y Tế của Tiệp Khắc, Adam Vojtěch vừa từ chức để nhường chỗ cho một phụ tá của mình, chuyên viên về bệnh truyền nhiễm, Roman Prymula, được đào tạo chuyên môn trong việc chống đại dịch.
Tưởng cũng nên nhắc lại , Tiệp Khắc là nước đầu tiên ở Châu Âu bắt buộc mang khẩu trang ở nơi công cộng. Vào tháng 3 khi đại dịch bùng nổ ở Châu Âu, Tiệp khắc cho đóng cửa biên giới, và ban hành lockdown trước hết ở Châu Âu.
Coronavirus đã "tổng tấn công" Ý, Tây Ban Nha, Pháp, Anh.... nhưng không thể tung hoành tự do ở Tiệp Khắc.
Vào ngày 1 tháng 7, hàng ngàn người Tiệp khắc đã tự phát tổ chức tiệc tiễn đưa Coronavirus (farewell dinner) với một dãy bàn tiệc dài 500 mét ở chân cầu Charles Bridge thuộc thủ đô Prague.
Nhưng vào tháng 9, số người nhiễm COVID-19 tăng dần, mức độ ngày càng cao. Do vậy, ông Bộ trưởng Y tế, mới 33 tuổi, từ chức để nhường chỗ cho phụ tá của mình, một chuyên viên nhiều kinh nghiệm trong việc ngăn chận bệnh truyền nhiễm.
Former Health Minister Adam Vojtěch (AP Photo via CTK/Vit Simanek)
Ông Adam Vojtěch sẽ được nhớ tới như một chính trị gia có tư cách, không tham quyền cố vị; biết đặt quyền lợi của đất nước lên trên "hoạn lộ" đang thênh thang của mình.
Cầu mong, những người có trách nhiệm khác từ Á, Âu, qua Mỹ Châu, - đặc biệt là từ Việt Nam - học được tư cách cần có của của một chính trị gia từ cựu Bộ trưởng Y tế Tiệp Khắc .
***
Thứ bảy 19 tháng 9
Là Bác sĩ Sản khoa mới ra trường, Adeline Fagan đang ở năm thứ hai nội trú (residency) ở một bệnh viện ở Houston, Texas.
Vào ngày 8 tháng 7, như thông lệ, Adeline bắt đầu ca trực bệnh viện dài 12 tiếng của mình. Đúng chuyên môn, cô bác sĩ trẻ đã phụ trách nhiều ca sinh đẻ thành công. Theo lịch trình công việc của một bác sĩ nội trú, đang trong giai đoạn thực tập để có thể lấy chứng chỉ hành nghề, Adeline vào làm ở phòng cấp cứu , điều trị cho một số bệnh nhân COVID. Chiều tối hôm đó, cô bị sốt nhẹ.
Không lâu, Cô có những triệu chứng như cúm, và Adeline trở thành bệnh nhân COVID-19 ngay ở nơi mới hôm qua Cô còn là Bác sĩ.
Suốt ba tuần còn lại của tháng 7, Adeline mang hết sinh lực của tuổi 28 và kiến thức trường Y còn rất mới trong Cô để chiến đấu với Coronavirus. Cô được điều trị với nhiều phương pháp khác nhau, được thử với cả tá loại thuốc khác nhau.
Khi không có tiến triển tốt, Adeline quyết định xin thử các thuốc uống và cả thuốc chủng ngừa vẫn còn trong giai đoạn thử nghiệm. Nhưng chưa đến hai tuần để có thể thấy thuốc thử nghiệm có hiệu quả đến mức độ nào, Adeline không còn có thể tự thở được nữa.
Ngày 3 tháng 8, Cô được đặt ống nội khí quản, và phải thở bằng máy trợ thở (ventilator). Tối hôm đó, khi các chỉ số sức khỏe của Adeline không ổn định, cơ thể của Cô không cộng tác với máy trợ thở, các Bác sĩ điều trị cho Cô hỏi ý kiến của cha mẹ Adeline, và quyết định dùng đến giải pháp cuối cùng: Life Support System .
Vào lúc một giờ sáng ngày 4 tháng 8, được sự đồng ý của cha mẹ Cô, Adeline được đặt dưới ECMO (extracorporeal membrane oxygenation), một hệ thống life support thở thay cho bệnh nhân bằng cách truyền oxy vào máu và loại bỏ carbon dioxide. ECMO cũng hổ trợ huyết áp của Adeline, giúp Cô có lại chỉ số huyết áp bình thường.
Máy trợ thở mở hai lá phổi của bệnh nhân trong lúc ECMO machine cung cấp oxygen cho máu. Điều này giúp phổi của Adeline được nghỉ ngơi để có thể tự hồi phục
Sau 6 tuần trên máy trợ thở và ECMO system, một buổi tối tháng 9, y tá đi kiểm soát bệnh nhân thuộc phạm vi ca trực của mình, thấy Adeline đang chìm sâu vào hôn mê. Bác sĩ trực đưa ngay Adeline vào làm CT scan và thấy cô bị xuất huyết não, một lượng lớn.
Bác sĩ giải phẫu thần kinh cho cha mẹ Cô biết nếu mổ thì cơ hội sống sót của Adeline là "một trên một triệu". Ngay cả nếu cơ hội sống sót đó đến với Adeline, Cô sẽ có một số hạn chế nghiêm trọng về nhận thức và giác quan sau khi hồi phục.
Cha mẹ của Adeline quyết định không tiến hành phẫu thuật. Tối hôm đó, tất cả Bác sĩ, Y tá trực, và cha mẹ của Adeline quây quần bên giường bệnh, nói lời vĩnh biệt với Adeline khi Cô vẫn còn hiện hữu trên đời nhờ cả hai hệ thống máy trợ thở và ECMO.
Rạng sáng ngày 19 tháng 9, bác sĩ Adeline Marie Fagan từ trần ở tuổi 28 sau hơn hai tháng chiến đấu quyết liệt với Coronavirus, chưa kịp đem kiến thức y học của mình phục vụ cuộc đời như ước nguyện của Cô từ lúc còn nhỏ. Vô cùng thương tiếc, xin gởi một hoa hồng trắng tinh khôi tiễn Adeline Fagan về với hư không.
Adeline Fagan (1992 -2020) graduated from MED school 2019 - Courtesy of the Fagan Family
Rất buồn, khi Coronavirus đã thành công trong việc đánh cắp cuộc đời còn rất trẻ của một bác sĩ vừa mới ra trường, còn cả một tương lai và ước vọng trải dài trước mặt!
***
Chủ Nhật 20 tháng 9
Xin cùng nghe một câu chuyện thật xảy ra ở lớp hai, trường Tiểu học Mount Olive ở King, North Carolina trong thời đại COVID-19
Cô giáo Michelle Westmoreland đang dạy qua “Google Meet” cho 17 em lớp hai với cách học từ nhà qua màn hình trong thời kỳ COVID-19 thì mạng lưới Internet phía bên Cô có vấn đề, màn hình mất tín hiệu, tối đen.
Từ nhà các em, những cặp mắt to tròn ngây thơ thấy trên màn ảnh của mình ở ô vuông lớn dành cho khuôn mặt cô giáo bị nhiễu sóng, mất âm thanh.
Một em gái hỏi các bạn:
- Cô vừa rời conference hả? Hay là có vấn đề với computer của tôi?
Một em trai trả lời:
- Đúng rồi, Cô Westmoreland vừa rời conference .
Rồi các em cùng nhau bàn tán:
- Cô không bao giờ bỏ lớp mà không báo trước cho tụi mình.
- Cô đang đọc truyện nửa chừng mà!
- Tụi mình có nên rời khỏi cuộc họp này không?
- Dĩ nhiên là không, tụi mình chưa nghe hết câu chuyện, không thể log off .
Rồi không hẹn mà vài em cùng gọi tên cô giáo:
- Cô Westmoreland...
- Cô Westmoreland, Cô đang ở đâu?
Chỉ hai phút sau, Michelle nối lại được Internet, trở lại với lớp học qua Google Meet. Cô Westmoreland của các em hiện ra trên màn ảnh với nụ cười quen thuộc.Các em mừng rỡ:
- Oh Cô trở lại - Yaaaa...
- Đúng rồi, Cô trở lại , yeah...
Và các em đồng hào hứng trả lời "Yes, Mrs. Westmoreland" khi cô giáo hỏi: “Các em có thể thấy Cô chưa?”
Thái độ kỷ luật, cùng nhau giải quyết vấn đề của các em học sinh lớp hai đã đem lại niềm vui cho cô giáo Michelle Westmoreland.
Hình như sự đoàn kết, và tinh thần trách nhiệm của các em trước tình huống không lường trước cũng là một bài học cho rất nhiều người lớn trong thời đại dịch.
Nguyễn Trần Diệu Hương
Trung tuần tháng 9/ 2020
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D596845201.-%3B)