Danh mục
Số lượt truy cập
1,000,000

GS. Nguyễn Văn Lục - Giải mã cái chết non yểu của nền Đệ nhất Cộng hòa miền Nam (II)

20 Tháng Mười 20185:10 CH(Xem: 9790)
GS. Nguyễn Văn Lục - Giải mã cái chết non yểu của nền Đệ nhất Cộng hòa miền Nam (II)

Giải mã cái chết non yểu của nền Đệ nhất Cộng hòa miền Nam (II)



Giải mã vấn đề kỳ thị tôn giáo ở miền Nam

Vấn đề tôn giáo và kỳ thị chủng tộc là những đề tài nóng hiện nay. Nó đã gây ra biết bao cuộc chém giết đẫm máu những người vô tội hầu như vô phương giải quyết. Các nước thuộc khối Ả Rập và Phi Châu là nơi đang diễn ra những thảm kịch nhân loại.

Nhìn về Việt Nam thì quả thực thảm kịch ấy chưa hề có bao giờ xảy ra.

Dưới thời Pháp họ đã hầu như thất bại trong âm mưu chia rẽ Nam Kỳ, Bắc Kỳ và Trung Kỳ.

Ở Mỹ đã xảy ra biết bao nhiêu cuộc chém giết đẫm máu mà đã có lần nào cần đến sự can thiệp của phái đoàn điều tra Liên Hiệp Quốc? Dọc dòng sông Mississippi chảy qua xuyên bang nước Mỹ nay có vùng như Cairo nay trở thành một thành phố chết vì nạn kỳ thị đến nỗi cả hai phía đều rời bỏ để đến thành phố khác làm ăn. Bệnh viện, truờng học, tiệm buôn đều đóng cửa.

Nước Mỹ như thế thì tư cách gì dạy ai dân chủ, nhân quyền, tự do tôn giáo? Mục sư Martin Luther King chết vì lý do gì?

Việc kỳ thị tôn giáo ở Việt Nam dưới thời Minh Mạng là có thật. Và đã đước quy định bằng văn bản pháp luật. Và cũng chưa bao giờ được khảo sát đúng mức.

Một tỉ dụ cho thấy có hai loại công dân trên cùng một vùng địa lý. Tại làng Đông Ngạc, đã có 63 người trong làng thi đỗ tiến sĩ, cử nhân. Nhiều gia đình cha con cùng thi đậu, thậm chí cả ba thế hệ đều có tên trong danh sách thi đậu. Nhưng chỉ cách một con sông ngay sát lang Đông Ngạc, có một làng công giáo là làng Ngọc Cục. Chưa hề có một người nào của làng này được ứng thi nói chi đến thi đậu.

Vậy mà chuyện đó được coi là bình thường. Và mặc dầu người Pháp là chỗ tựa cho người công giáo.

Nhưng trong khoảng 250 cuộc khởi loạn dưới triều Minh Mạng, người ta cũng không có một bằng cớ pháp lý nào cho phép đi đến kết luận là một trong các cuộc nổi loạn ấy do người Thiên Chúa giáo cầm đầu.


Vậy mà vào năm 1963 làm sao đã có thể nổ ra một cuộc biến động chính trị mà yếu tố then chốt là môt cuộc đàn áp tôn giáo đi đến kết thúc là sự sụp đổ một chế độ mà nguyên do chi là một chỉ thị về vấn đề treo cờ.


Ai đã có thể làm được một điều đến kỳ diệu như thế ?


Chúng ta trước hết thử nêu ra một trường hợp tiêu biểu về mối tương quan tôn giáo và chính trị tại nước Mỹ.

Kennedy là một người thứ hai theo đạo công giáo ra tranh cử tổng thống tại Hoa Kỳ. Mặc dầu sống trong một đất nước có truyền thống dân chủ hơn 300 năm, nhưng ông là một ứng cử viên Thiên Chúa giáo, tự nhiên vì là thiểu số nên ông có tâm trạng ngại ngùng, né tránh không muốn bày tỏ công khai việc này.

Patrick J. Slovan lúc đó còn là một sinh viên đã đặt câu hỏi sau đây cho Kennedy:

“Tôi còn nhớ cuộc tranh cử tổng thống năm 1928, ứng cử viên dân chủ Al. Smith vốn là một người công giáo đã bị ông ứng cử viên cộng hòa là Herbert Hoover đánh bại. Nhiều người thời đó cho rằng yếu tố tôn giáo là nguyên nhân thất bại của Al. Smith. Vậy thì nay ông có nghĩ rằng yếu tố tôn giáo sẽ có có ảnh hưởng trên việc thắng cử của ông không?”(2)


Đám đông đang reo hò cổ võ ứng cử viên Kennedy bỗng chốc im bặt. Câu hỏi đặt ra, đặt mọi người vào một hoàn cảnh khó xử, không tiện nói ra công khai.

Mặt Kennedy đang tươi cười rạng rỡ bỗng đanh lại, mắt sắc lạnh nhìn người đã đặt ra câu hỏi ấy.

Vì thế, thượng nghị sĩ Albert Gore, dân chủ, nhận xét vấn đề ‘công giáo’ là vấn đề không thể gánh nổi (Insurmontable problem) cho đảng Dân Chủ.


Tổng thống Ngô Đình Diệm, người được trao thiên mệnh (Geofrey Shaw). Nguồn: OntheNet.

Tổng thống Ngô Đình Diệm, người được trao thiên mệnh (Geoffrey Shaw). Nguồn: OntheNet.


Nước Mỹ vào năm 1960 mà còn bảo thủ và cố chấp như thế thì Việt Nam là một nước còn chậm tiến trên nhiều phương diện thì làm thế nào để có thể chấp nhận một tổng thống công giáo?

Trên cái lý khách quan, ông Diệm có thể không gánh nổi trách nhiệm vai trò một tổng thống công giáo trong một đất nước có rất nhiều người Phật giáo.

Đây là điều mà nhiều người không chịu nhìn thẳng vào sự kiện.

Người dân chưa có đủ điều kiện chín mùi để có thể chấp nhận một người công giáo đứng đầu nước một cách dễ dàng. Những khó chịu, những bực bội, những hiểu lầm đôi bên cứ thế mà lớn dần.

Người ta còn nhớ trước đây trong đám cưới của ông Ngô Đình Nhu lúc đó 34 tuổi, bà Nhu mới 18 tuổi. Sự khác đạo đã là lý do chính khiến cuộc hôn nhân suýt không thành. Đã có một buổi họp đại gia đình để quyết định về việc này. Bà cụ Ngô Đình Khả phản đối quyết liệt cuộc hôn nhân vì lý do tôn giáo, vì một bên là một gia đình đạo gốc từ lâu đời và bên kia, gia đình Trần Văn Chương thì không.

Sau này cho dù bà Nhu có đồng ý theo đạo thì việc theo đạo đó không có căn bản niềm tin. Ông Ngô Đình Khôi, người anh cả trong gia đình cũng không đồng ý. Ngô Đình Cẩn còn đặt thẳng thừng vấn đề bà vợ ông Trần Văn Chương là một người đàn bà có nhiều tai tiếng.

Ông Ngô Đình Nhu tuyệt vọng đòi tự tử nếu không lấy được bà Nhu. Ông cũng cương quyết xin từ bỏ không dính dáng vào những hoạt động chính trị của đại gia đình này vốn theo gương thân phụ của họ muốn con cái sau này tiếp tục tranh đấu dành được độc lập cho đất nước.

Đám cưới của ông Ngô Đình Nhu sau cùng chỉ được mọi người thỏa thuận với sự đồng ý của ông Ngô Dình Diệm, Ngô Đình Luyện và bà Ngô Đình Hiệp.

Phần ông Diệm, đã nhiều năm làm việc trong triều đình, ông hiểu rõ hơn ai hết cái hố sâu ngăn cách người của hai đạo giáo
.

  • Việc thứ nhất, cụ Ngô Đình Khả thường không tham dự vào ngày lễ tế Nam Giao của triều đình và thường ở nhà. Bà Ngô Đình Hiệp dù còn nhỏ đã đem cái thắc mắc ấy hỏi cha. Cụ Ngô Đình Khả từ tốn phân giải vì theo đạo công giáo chỉ thờ một Chúa nên không được phép cúng lậy ai khác. Vì lý do đó chắc cụ đã phải xin phép triều đình Huế đặc cách cho được miễn cho được ở nhà trong ngày đó. Nhưng điều đó chứng tỏ có những trở ngại không phải là lúc nào cũng dễ dàng vượt qua.
  • Cụ Ngô Đình Khả lại được vị vua trẻ là Thành Thái tin dùng, có một ảnh hưởng nhất định trên một số quyết định của triều đình. Những vị quan lại khác không khỏi xầm xì, bàn tán và nghĩ đến ảnh hưởng tiêu cực của công giáo trên vị vua này.
  • Cụ Nguyễn Hữu Bài được phong thượng thư vào năm 1908. Ông còn có chân trong Viện Cơ Mật.. Ảnh hưởng của cụ đối với triều đình Huế cũng như người Pháp là hiển nhiên. Cụ được tháp tùng phái đoàn vua Khải Định vào năm 1922 sang Pháp, rồi nhân đó có ghé Rome. Tại đây ông được yết kiến Giáo Hoàng và ông đã thỉnh cầu Giáo Hoàng cho thiết lập một tòa Khâm sứ ở Đông Dương. Chính quyền Pháp nghi ngại vì lời thỉnh cầu này có thể đưa đến chính sách bản địa hóa hàng giáo phẩm bản xứ thay cho hàng giáo sĩ ngoại quốc. Sự e ngại ấy chẳng những đến từ phía người Pháp mà còn từ phía quan lại Việt Nam nữa, phần đông e ngại hoặc chống lại những người công giáo.(3)
  • Việc vua Bảo Đại quyết định chọn bà Nam Phương làm Hoàng hậu cũng tạo ra biết bao nhiêu điều dị nghị trong triều đỉnh. Bà mẹ vua Bảo Đại là người đầu tiên mà cũng không phải người cuối cùng phản đối cuộc hôn nhân này. Bà cho rằng, bà Nam Phương chẳng những là người công giáo mà rồi việc giáo dục con cái sau này sẽ ra sao? Lại còn việc thờ cúng tổ tiên, vấn đề giữa Đông và Tây, vấn đề đạo nho. Vua Khải Định theo đạo Phật, nhưng chùa chỉ được xây dựng ngoài cung điện nhà vua? Chẳng những thế, bà Nam Phương còn được đào luyện ở Tây Phương. Và bà Từ Cung mong muốn có một cuộc hôn nhân dựa theo truyền thống cổ truyền. Mặc dầu có rất nhiều sự chống đối, nhưng Bảo Đại cương quyết tiến hành và vì thế, đám cưới đã được cử hành vào ngày 20 tháng 3- 1934. Và trong dịp này, Bảo Đại đã phong cho bà Nam Phương tước hiệu là Hoàng Hậu. Tuy nhiên, ông cũng phải nhìn nhận, đây không còn phải là một vấn đề liên quan đến tôn giáo mà thôi, mà còn là vấn đề liên quan đến chính trị quốc gia.(4) (En réalite, il ne s’agit pas d’une affaire religieuse, mais d’une affaire d’Etat). Chẳng những thế, Bảo Đại còn viết thư cho giáo hoàng Pie XI lúc bấy giờ xin một số phép chuẩn, nhờ đó có sự xích lại gần giữa Đông và Tây giúp cho mối liên hệ bớt căng thẳng và hiểu nhau hơn.

Một người như ông Diệm với nhiều kinh nghiệm trong giao tiếp với phía Phật giáo đã hiểu một cách sâu xa những suy nghĩ của ông với người Phật giáo như lời ghi lại của bà Ngô Đình Hiệp như sau:

‘We should always remember that we are a minority.’(5)


Sự cẩn trọng của ông Diệm trong sự phân biệt lãnh vực tôn giáo và chính trị đã được ông lưu tâm ngay từ khi chưa nắm chính quyền. Ở trong Nam thuộc khu vực Vĩnh Long, giám mục Ngô Đình Thục muốn yểm trợ cho ông Diệm nên đã lập ra những đoàn thể tôn giáo kiểu các tổ chức nhân dân tự vệ như ở Phát Diệm. Những tổ chức này chẳng những bị người Pháp nghi kỵ mà chính bản thân ông Diệm cũng cực lực phản đối. Việt Minh cũng không tha, tìm cách ám toán. Bà Trần Thị Liên trong tập sách của bà nhận định như sau:

‘La position de Mgr Thuc était donc très nettement critiqé vis-à-vis du gouvernement Bao Đại, tout comme celle de son frère Ngo Dinh Diem.’(6)
(Lập trường của giám mục Thục đã bị Bảo Đại phê phá một cách minh bạch và cũng bị chính người em của ông là Ngô Đình Diệm chỉ trích).


Do muốn yểm trợ cho người em là Ngô Đình Diệm theo lời trăn trối của người cha trước khi qua đời mà giám mục Ngô Đình Thục đã vấp phải sai lầm trầm trọng vì không hiểu được mối tương quan tôn giáo chính trị. Vì thế, trong những buổi họp của đại gia đình ông Ngô Đình Diệm đã không ngần ngại chỉ trích sai lầm của anh mình. Đối với ông Diệm, dùng thế lực tôn giáo hay một đảng công giáo như đảng Xã hội công giáo cho một mưu cầu chính trị lâu dài chỉ có hại mà không có lợi. Ông nói: “I can talk about the disavantages of Catholic parties myself.”(7)

Giám Mục Thục do thiếu kinh nghiệm đời, thiếu kinh nhiệm chính trị, lo sợ ông Diệm sẽ bị người Pháp ám toán nên giám mục Thục đã có lần dại dột gửi một thư cho toàn quyền Decoux ngày21-8-1944 mà nội dung có đoạn:

“Các em của tôi đã liên tục dâng hiến mạng sống họ cho nước Pháp trong dịp cộng sản nổi loạn. Diệm, em tôi đã ngã may mắn thoát chết do những viên đạn súng lục của người Tàu Chợ Lớn, người này được gởi tới Phan Rang, nơi Diệm hăng say ngăn chặn sự xâm nhập của các cán bộ cộng sản từ Nam Kỳ.”(8)


Một lần nữa ông Diệm lại nổi giận về việc làm của giám mục Thục.

Trong một buổi họp gia đình, cả ông Nhu, ông Cẩn đều cho rằng Giám Mục Thục phạm sai lầm khi nhờ chính quyền Pháp bảo hộ tính mạng cho ông Diệm. Và theo Giám Mục Ngô Đình Thục, người Pháp đã từ chối vì cho rằng họ không đủ phương tiện để bảo vệ cho ông Diệm. Việc làm của giám mục Thục chẳng những không đem lại kết quả gì cho ông Ngô Đình Diệm mà còn để lại lá thư sau này nhiều người đã dùng lá thư đó tố cáo anh em Ngô Đình Diệm về sự hợp tác với người Pháp.

Điều mà trong suốt cả đời ông Diệm là bằng mọi giá, ông muốn mang lại cho Việt Nam một nền độc lập thoát khỏi sự cai trị của người Pháp.

Sự sai lầm của Giám Mục lại có cơ hội xảy ra một lần nữa trong vụ Phật giáo miền Trung mà thái độ của Giám Mục Thục tỏ ra không thức thời trong một thành phố như Huế vốn được coi như cái nôi hay Quê Hương của Phật giáo.

Huế là Phật giáo chẳng khác gì Phát Diệm là công giáo.

Theo tôi, ông Ngô Đình Thục là người thương em mà đã hại em đưa đến chỗ ông Ngô Đình Diệm bị thảm sát. Dĩ nhiên, cái chết của anh em ông Ngô Đình Diệm chủ yếu do Averell Harriman và vây cánh của ông như Forestall, John Keneth Galbraith.

Theo Patrick J. Slovan, những người này thuộc thành phần ‘anti-Diem activists’.(9) Cũng theo PJ Slovan, sau này khi biết việc mình làm, ông Forestall đã đệ đơn từ chức với TT.Kenedy.(10)

Những người ủng hộ ông Diệm như đại sứ Nolting biết rõ âm mưu của những người này thì đã bị thay thế. Phần bộ trưởng Bộ Quốc Phòng Robert McNamara cũng bị gạt ra ngoài vòng -out of reach- tại vùng Grand Teton Mountains of Wyoming.

Phần Đại tướng Maxwell Taylor chỉ chuyên trách về quân sự nên cũng đã không được biết đến bức công điện 243- và ông chỉ được biết đến sau khi nó đã được gửi đi. Nhưng cũng xin ghi lại đây tâm tư của ông đối với ông Diệm:

“Our position ưas that Diem is certainly not ideal. He is terrible pain in the neck in many ways. But he ís an honest man. He is devoted to his country. And we are for him until we can find someone better- looking under the bushes for George Wagshington, I used to call it.”(11)


Sau này, nhờ Nguyễn Đệ, một người bạn đồng chí của ông Ngô Đình Diệm, đang làm Đổng Lý Văn Phòng cho Bảo Đại được nguồn tin mật tình báo cho biết, người Pháp sẽ trừ khử ông Diệm. Nhờ ông Nguyễn Đệ mà ông Diệm kịp thời trốn thoát và xuất ngoại.

Cũng theo tài liệu của cuốn sách “A lifetime in the eye of the storm”, người đưa ra ý kiến là ông Diệm nên đi ra ngoại quốc là bà Ngô Đình Hiệp – người em gái của ông. Người đọc “A lifetime in the eye of the storm” sẽ có một sự ngạc nhiên không nhỏ: Là bất cứ chuyện gì, hay một quyết định quan trọng nào, ông Diệm đều bàn với em gái.


Nhận xét về những người đồng chí từng sát cánh với ông Diệm hay cùng có thời có chung lý tưởng, nhưng sau này hầu như họ không còn có liên lạc với nhau nữa. Người viết nhận ra là ông Diệm có lập trường kiên định chống Pháp nên những người nào theo Pháp, ông Diệm cắt đứt liên lạc như trường hợp Lê Quang Luật, Trần Văn Lý, Phan Văn Giáo, các linh mục Phát Diệm như Hoàng Quỳnh. Riêng giám mục Lê Hữu Từ mới đầu ảnh hưởng lập trường cứng rắn của ông Diệm, sau cũng có thay đổi. Liên lạc giữa hai người, ông Diệm và giám mục Lê Hữu Từ không còn chặt chẽ khi vào đến miền Nam.

Sau nhiều năm trời, người viết bài này mới hiểu được tại sao có sự mâu thuẫn và cắt đứt liên lạc giữa ông Trần Văn Lý, ở miền Trung vốn là một đồng chí thân cận của ông Diệm? Chỉ vì ông Trần Văn Lý đã lập ra đảng Xã Hội công giáo và chủ trương phò Thái tử Bửu Long sau này lên nối ngôi Bảo Đại. Cả hai điều đó đều đi trái với lập trường chính trị của ông Diệm là: tách biệt lãnh vực tôn giáo ra khỏi chính trị, không cộng tác với người Pháp và ủng hộ việc đưa Hoàng Thân Cường Để nối nghiệp nhà Nguyễn.

Cho nên rất nhiều tài liệu sách vở sử học sau này thiếu công bằng đều hô hoán một cách vô bằng là có một chính sách kỳ thị tôn giáo, kỳ thị Phật giáo dưới thời Ngô Đình Diệm.


Nhiều người đã tin chắc chắn như thế. Nhưng nếu căn cứ vào những dẫn chứng ở trên -ai khác thì không biết- Riêng ông Diệm rất e ngại những dính líu của công giáo vào chính trị.

Vậy mà sau này ông đã chết vì chính những điều ông lo ngại.

Ai kỳ thị Phật giáo thì không biết. Nhưng nhất định không phải ông Diệm, ông Nhu cũng như ông Cẩn. Ông Nhu, một người trí thức theo Tây học, nhiễm tinh thần chống giáo trị (Anti-clérical). Đã có mấy ai thấy ông Ngô Đình Nhu trong những buổi lễ công giáo chính thức? Bạn của ông Nhu, bạn đồng chí nếu có tu sĩ công giáo nào thì đó là linh mục Parrel hồi còn ở Đà Lạt. Ông chỉ thực sự vào cuộc trong vụ Phật giáo khi có sự phát động chống chính phủ tại chùa Xá Lợi!

Vì thế không lạ gì, dù rất cẩn trọng, dù rất đề phòng, dù có thừa kinh nghiệm quản trị hành chánh, dù hiểu hết cái tâm tình tôn giáo của con người, ông Diệm lại rơi vào cái bẫy. Yếu tố tôn giáo đã được khai thác đúng lúc tạo nên một phong trào tranh đấu dữ dội đi đến chỗ góp phần vào việc lật đổ chế độ.

Nghĩ lại về điều này, tôi thấy chẳng những đó là điều bất hạnh cho ông Diệm và gia đình ông mà còn là điều bất hạnh cho chế độ cộng hòa non trẻ của chúng ta.

Chỉ đơn giản từ việc treo cờ trong một thông cáo xảy ra không đúng lúc.

Nghĩ lại trường hợp Việt Nam, Ông Diệm dù có là người có đạo đức, có yêu nước, có lý tưởng, nhưng đất miền Nam nhất là đất miền Trung thấm nhuần đạo Phật chưa có tâm thức sẵn sàng để có thể chấp nhận một tổng thống theo Thiên Chúa giáo. Và nói theo ông Ngô Đình Nhu khi trả lời phái đoàn điều tra Liên Hiệp Quốc: Chưa có sự trưởng thành về ý thức tôn giáo và chính trị.(12)

Phật giáo ở miền Nam có ba sắc thái rõ rệt: Phật giáo miền Nam, Phật giáo di cư và Phật giáo miền Trung. Trong Phật giáo miền Nam có Hội Phật Học Nam Việt do cư sĩ Mai Thọ Truyền và chùa Xá Lợi. Cạnh đó có Giáo Hội Tăng Già VN do Thượng tọa Thích Thiện Hoa với chùa Ấn Quang và Phật giáo nguyên thủy nhóm Tiểu Thừa với chùa Kỳ Viên.

Các nhóm Phật giáo miền Nam thường có thái độ đứng ngoài chính trị, một thái độ xuất thế của người tu hành.

Nhóm Phật giáo di cư gồm khoảng 200.000 phật tử, nhưng tản mác khắp nơi chỉ có khoảng 100.000 người tụ tập chung quanh Sài Gòn và chia thành hai nhóm. Nhóm thuộc chùa Phổ Quang và Nghĩa Trang Bắc Việt với thượng tọa Thích Trí Dũng. Nhóm đa số và có ảnh hưởng thuộc chùa Từ Quang của TT Thích Tâm Châu.

Riêng Phật giáo miền Trung được coi là đông đảo và có tổ chức và sinh hoạt từ cấp Khuôn hội đến cấp Trung ương ở chùa Từ Đàm.

Phật giáo miền Trung với số lượng Phật tử lên đến 800.000 là thành phần chủ lực trong giai đọan khủng hoảng Phật giáo thời ông Diệm, do hòa thượng Thích Tịnh Khiết làm hội chủ. Ông là một cao tăng đạo đức đã lớn tuổi nên mọi sự việc hành xử đều do các vị như Thích Trí Quang và Thiện Minh đảm trách.(13)


Điều đó hiểu được khi hiểu rõ tính cách địa lý, xã hội ảnh hưởng trên những cộng đồng một xã hội. Giữa đạo Phật miền Nam và đạo Phật miền Trung có sự khác biệt sâu xa về tâm thức đạo nên cách xử lý, ứng xử cũng vì thế có những phản ứng khác nhau. Cũng một lý do tương tự khi so sánh người công giáo miền Bắc di cư và tín hữu trong Nam, người ta cũng có thể nhận ra sự khác biệt như vậy.


Xét về mặt xã hội, cái thiểu số bao giờ cũng ở thế thiệt thòi nhượng bộ. Sống ở xứ người, chúng ta có thừa kinh nghiệm để đối phó với tình huống thiệt thòi đó.


Và vì thế, kẻ kỳ thị tôn giáo theo nguyên tắc phải đến từ phía đa số.

Đối với tôi, phải sống trong một tình trạng mà tôi gọi đó là nỗi bực tôn giáo trong một đất nước còn chưa phát triển và thiếu một ý thức chính trị dân sự và để cho tâm thức tôn giáo lấn lướt, thay thế.

Ngày nay, người ta càng có dịp hiểu sâu sắc tâm thức đạo thời VNCH khi so sánh tâm thức đạo của dân Hồi Giáo hiện nay. Tôn giáo đã biến thành một bạo lực tôn giáo có thể mù quáng và che mờ lương tri và lẽ phải của con người.

Ngày nay nhìn lại cho thấy sự bùng phát của cuộc khủng hoảng Phật Giáo ra ngoài ý muốn và dự liệu của các các người lãnh đạo miền Nam, dẫn đưa đến cuộc khủng hoảng quyền lực của cả một chính thể. Không một người lãnh đạo miền Nam nào lại có thể ngu dốt muốn loại trừ một tôn giáo lớn như đạo Phật ra khỏi xã hội miền Nam. Nay đọc lại những điều bày tỏ của bà Ngô Đình Hiệp, em gái ông Diệm trong A lifetime in the eye of the storm qua sự ghi chép lại của ông Nguyễn Văn Châu cho thấy nỗi oan nghiệt của ông Ngô Đình Diệm.(14)

Chùa Xá Lợi trở thành trạm thông tin nơi ra vào của các báo chí quốc tế. TT.Trí Quang theo như quan điểm của Nolting thì mục tiêu tối hậu của nhà sư này là lật đổ chính quyền Ngô Đình Diệm.(15)

Phật giáo đã bị giật giây và lợi dụng và ông Trí Quang trở thành người lãnh uy tín vượt ra ngoài lãnh vực tôn giáo. Nhưng cũng nhà sư này đã bị chính bàn tay người Mỹ loại bỏ khi lá bài của ông trở thành không cần thiết nữa.

Ba năm sau,1966, ông trở về lại về chùa tiếp tục tu hành và quên đi những giây phút hào quang vì bị một tướng lãnh dẹp tan các phong trào nổi dậy ở miền Trung. Ông đã thắng được một tay mưu lược chính trị như ông Ngô Đình Nhu, nhưng lại thua một tay tướng tay mơ về chính trị.

Cuộc tuyệt thực 100 ngày của ông mà không chết ở bệnh viện Duy Tân chỉ là một lá bài chính với tẩy sất. Nó đã bị vô hiệu hóa một cách nhục nhã.

Câu hỏi còn lại cuối cùng là kể từ đó đến nay, ông đã làm gì và làm được gì cho Giáo Hội Phật giáo trong những tình huống mà đạo Phật có nguy cơ mất đạo?

Ai là người nay có thể là người gánh vác số phận Phật giáo trong cái giờ thứ 25 này?

Còn nhớ thời tổng thống Nguyễn Văn Thiệu, người Mỹ đã dùng linh mục Trần Hữu Thanh với lá bài chống tham nhũng.

Rất may, Linh Mục Trần Hữu Thanh thì không phải tầm cỡ Thích Trí Quang và Nguyễn Văn Thiệu thì cũng không phải Ngô Đình Diệm. Nhưng yếu tố chính là miền Nam đã có nguy cơ rơi vào tay cộng sản và mục đích loại trừ Nguyễn Văn Thiệu đã không còn còn là điều cần thiết nữa!

Nguyễn Văn Lục
Nguồn: DCVOnline


Bài và chú thích của tác giả. DCVOnline minh họa và phụ chú:

(1) Lan Cao, Monkey Bridge
(2) Patrick J. Slovan, The politics of Deception, trang Lời mở đầu.
(3) Charles Keith, Annam Uplifted: The First Vietnamese Catholic Bishops and the Birth of a National Church, 1919–1945 – Annam vùng lên. Những vị giám mục đầu tiên của Việt Nam và sự hình thành giáo hội, giai đoạn dân tộc 1919 -1945, Phạm Minh Ngọc dich, Talawas.org, số mùa Thu 2009.
(4) S.M Bao Dai, Le Dragon d’Annam, trang 63-64
(5) A lifetime in the eyes of the storms, Nguyen Van Chau, Chapter “A time for Indecision”
(6) Tran Thi Lien, Les catholiques Vietnamiens pendant la gue2rre d’inde1pendance (1945-1954) entre la reconque6te Colonioale et la resistance commununiste, trang 363.
(7) Nguyen Van Chau, Ibid., chương 17.
(8) Chinh Đạo, Cuộc Thánh Chiến chống Cộng, trang 388.
(9) Patrick J. Sloyan, Ibid., trang 180.
(10) Patrick J.Sloyan: When the humiliated Forrestall realized what he had done, he submitted hí resignation to the president. Trang 181
(11) Patrick J. Sloyan, Ibid., trang 183
(12) Xem tài liệu về phái đoàn Đoàn Điều tra Liên Hiệp Quôc tại Việt Nam, phỏng vấn ông Ngô Đình Nhu.
(13) Lương Khải Minh, Cao vị Hoàng, Làm Thế Nào Để Giết Một Tổng Thống, trang 330-331
(14) Nguyen Van Chau, A lifetime in the eye of the storm.Ngo Dinh Hiep, A toufger sister of late President Ngo Dinh Diem
(15) Patrick J. Slovsn, Ibid., trang 138.

11 Tháng Giêng 202312:24 SA(Xem: 6932)
Đang vào những ngày đầu năm Dương lịch và tiếp đến sẽ là một cái Tết cổ truyền thiêng liêng rộn rã... . Xin có vài dòng ghi lại buổi họp mặt “ Cựu học sinh Trung học Ngô Quyền - Biên Hòa “
09 Tháng Giêng 20237:09 CH(Xem: 5927)
Nàng Thơ ơi ! Hãy đến bên anh trong từng giây phút Để cùng nhau ấp ủ cuộc tình đầy Cho chữ nghĩa thăng hoa, tràn nghĩa sống Cho bước đời rạng rỡ lối tương lai
01 Tháng Giêng 20239:17 CH(Xem: 3717)
Chỉ còn vài chục tiếng đồng hồ nữa thôi, con tàu thời gian sẽ đứa chúng ta đổ bến 2023. Chúng ta xuống tàu và đến một năm mới. Mọi thứ đã bỏ lại phía sau không thể lấy lại. Những gì đã làm trong năm 2022 chỉ là quá khứ.
31 Tháng Mười Hai 20221:51 SA(Xem: 9881)
Thương thương lắm, thầy cô giáo cũ trường mình… Ngôi trường trung học Ngô Quyền Biên Hòa dấu yêu, năm nay vừa đầy sáu mươi sáu năm tuổi.
31 Tháng Mười Hai 20221:31 SA(Xem: 4082)
Chúng ta hãy nhìn về tương lai bốn năm tới tại ba quốc gia ở vùng Bắc Mỹ và tiếp tục chào đón cầu thủ bóng tròn Mbappé ngày càng sáng ngời trên sân cỏ
31 Tháng Mười Hai 202212:24 SA(Xem: 4390)
Mỗi chuyện là một góc nhìn xoáy vào những nết ăn, nết ở tiêu biểu cho một con người và tiêu biểu cho một nét Văn Hóa một thời dần biến dạng.
30 Tháng Mười Hai 202211:41 CH(Xem: 4277)
Xin bấm vào phần Youtube bên dưới để thưởng thức: Hoàng Mai Đạt - Chiếc Xe Đồ Chơi Của Ông Wes Người Đọc: Đồng Phúc
30 Tháng Mười Hai 20222:25 SA(Xem: 3356)
Để ra khỏi vòng trầm luân khổ ải, có lẽ chúng ta phải nên đồng hoá Cho và Nhận để không có sự phân biệt, không cả sự phân biệt giữa người và ta
29 Tháng Mười Hai 20228:47 CH(Xem: 4832)
Với người ta vẹn sắt son Với đời thơ vẫn ví von sắc màu Xuân về nâng chén chúc nhau Bảy mươi là tuổi "Qua cầu gió bay".
29 Tháng Mười Hai 20227:29 CH(Xem: 5416)
Nghìn sau nối tiếp nghìn xưa Tử sinh, sinh tử vật vờ theo nhau Gọi tên em Ta gục đầu. Lệ ta nhỏ xuống - bể sầu dâng lên.
29 Tháng Mười Hai 20221:02 SA(Xem: 5634)
Liên Khúc Nhạc Giáng Sinh. Sáng tác: Nguyên Vũ; Tiếng hát: Đèo Văn Sách & Kim Phụng Kiều Oanh thực hiện youtube
29 Tháng Mười Hai 202212:54 SA(Xem: 5190)
Nguyện cầu thế giới bình an Chim bồ câu trắng từng đàn bay cao Một năm rồi sẽ qua mau Mùa xuân réo gọi vẫy chào thế nhân...
20 Tháng Mười Hai 20229:51 CH(Xem: 5688)
World Cup 2022 khép lại với trận chung kết có nước mắt nhiều hơn nụ cười, chỉ có 45 triệu người (Argentina) vui, mà có đến 65 triệu người (Pháp) buồn.
20 Tháng Mười Hai 20229:46 SA(Xem: 4149)
Khi trái banh lăn trên sân cỏ, người cầu thủ đem hết nhiệt huyết và tài năng để giành chiến thắng cho màu cờ sắc áo, cho đơn vị mà họ đại diện. Chúc Mừng Argentina. Chúc Mừng World Cup 2022 đã thành công rực rỡ.
18 Tháng Mười Hai 202210:26 CH(Xem: 4233)
Xin cảm ơn Canada, ..đã cho chúng tôi cơ hội tạo dựng lại cuộc sống đúng nghĩa của con người với đầy đủ quyền lợi và nghĩa vụ và đã cho chúng tôi hưởng những mùa Giáng Sinh an bình.
17 Tháng Mười Hai 202212:32 SA(Xem: 5319)
Đêm đông lạnh giá hang sâu Hài đồng xuất thế nhiệm mầu thánh ân Trần gian ngàn vạn lỗi lầm Cường quyền bạo chúa gieo mầm khổ đau.
14 Tháng Mười Hai 20221:57 SA(Xem: 4146)
World Cup 2022 sắp đến hồi kết thúc. Hàng tỷ người trên thế giới đang háo hức theo dõi và trông chờ. Nhân dịp này, tôi xin được ‘’bàn ngang” về World Cup trong quá khứ gọi là giúp vui, hay chia sẻ cũng được.
14 Tháng Mười Hai 20221:37 SA(Xem: 5054)
Dần dà, người Bắc di cư tự coi mình là người miền Nam nhứt là sau khi miền Nam sụp đổ. Họ không muốn người ta đánh đồng mình với người miền Bắc vào Nam sau 1975.
14 Tháng Mười Hai 20221:17 SA(Xem: 5707)
Xin bấm vào link tên bài hát bên dưới hoặc youtube để thưởng thức: CÒN NHỚ THƯƠNG HOÀI - Nhạc : Lê Hữu Nghĩa Lời: Thy Lệ Trang Ca sĩ : Lina Nguyễn Hòa âm / Video : Sonar Production
14 Tháng Mười Hai 202212:14 SA(Xem: 6180)
Xin bấm vào link tên bài hát bên dưới hoặc youtube để thưởng thức: BÀI TANGO RIÊNG CHO EM - Nhạc Hoàng Nguyên - Quý Hương trình bày
13 Tháng Mười Hai 20228:48 CH(Xem: 2451)
. Đó là hạng người thuận dòng, hạng người ngược dòng, hạng người tự đứng lại và vị thánh A-La-Hán đã giải thoát ra khỏi luân hồi sinh tử.
13 Tháng Mười Hai 20221:20 CH(Xem: 5550)
Yêu Trăng yêu Gió yêu Thơ Yêu thời áo trắng mộng mơ sân trường Áo bay tha thướt nghê thường Yêu thương nhưng sợ con đường tương lai
04 Tháng Mười Hai 20224:16 CH(Xem: 4592)
Nhiều bình luận gia danh tiếng trên thế giới tiên đoán đội vô địch kỳ nầy sẽ là một trong bốn đội Ba Tây, Argentina, Anh hay Pháp nhưng cũng không thể bỏ qua những kết cuộc bất ngờ
03 Tháng Mười Hai 20224:16 CH(Xem: 4341)
(Xin phép “lấn sân” anh Lê Quý Thể, người từng dìu dắt hai đội banh Châu Văn Tiếp và Ngô Quyền)
03 Tháng Mười Hai 20223:37 CH(Xem: 5276)
Nhưng tôi luôn nhớ mãi hình ảnh Thầy Cô khi đứng trên bục giảng, dùng bảng đen phấn trắng để truyền bá kiến thức, khơi gợi và thắp sáng cho chúng tôi những ước mơ, những hoài bão,
03 Tháng Mười Hai 20223:02 CH(Xem: 4333)
Bao mùa World Cup đã qua, bao chàng trai trên sân có thuở nào đã là “người tình” của Bông. “Người đi qua đời tôi, không nhớ gì sao người?”
03 Tháng Mười Hai 20222:37 CH(Xem: 3697)
Chẳng bao lâu nữa World Cup sẽ khép lại, còn nhiều bất ngờ thú vị. Ai buồn ai vui, ai thất vọng nhảy cầu tự tử, ai hớn hở thắng cá độ là chuyện của họ.
02 Tháng Mười Hai 202212:07 SA(Xem: 5770)
Nói cho cùng, phải chăng số phận của bà Lê Vũ Anh đã được chính cha ruột của mình định đoạt vì ý hướng mong muốn con gái thành công.
01 Tháng Mười Hai 202211:52 CH(Xem: 2262)
Rót đầy ly rượu thi nhân Uống cho quên nỗi trầm luân kiếp người Hằng ơi! Xin một nụ cười Không trăng, rượu cũng thức đòi tri âm!
01 Tháng Mười Hai 202211:47 CH(Xem: 6160)
Hững hờ chợt giấc bình yên Em xưa còn vọng tiếng huyền hoặc sao Thì thầm con mộng qua mau Bước chân làm bạc mái đầu thanh xuân
01 Tháng Mười Hai 202211:27 CH(Xem: 6421)
Một cuốn sách, đọc, sẽ làm phấn khởi một số rất lớn người trong chúng ta, vì qua những gì đọc được. Cuối cùng cái chiến thắng trông chờ lâu nay, sẽ chắc chắn hiện hình.
01 Tháng Mười Hai 202212:35 SA(Xem: 3990)
Còn nhớ đến nhau, còn thương tưởng là trân quý. Tan rồi hợp. Hợp rồi tan. Người đi sau đốt nén hương cho người đi trước.
01 Tháng Mười Hai 202212:18 SA(Xem: 5699)
Bàn tròn tiếng nói cười vang Nhắm nghiền đôi mắt theo làn khói bay Ta vui Bên Tuổi Bảy Hai Còn bao lâu để nguôi ngoai đất trời...
23 Tháng Mười Một 20226:39 CH(Xem: 4774)
Em thành thật tri ân các Thầy Cô đã cho chúng em được là học sinh của một nền giáo dục nhân bản VNCH.. Chúng em kính chúc các thầy cô một lễ Tạ Ơn vui vẻ, sức khỏe, hạnh phúc an lạc bên gia đình, con cháu.
21 Tháng Mười Một 20221:31 SA(Xem: 5407)
chúc mừng anh Hoàng duy Liệu nhận lãnh trách nhiệm thành lập ban điều hành mới của hội AHCHS trung học Ngô Quyền Bắc California.
21 Tháng Mười Một 20221:14 SA(Xem: 6294)
ngày cuối Thu buồn tênh… vầng trăng chưa tỏ bóng những chiếc lá thoi thóp trong đêm sẽ vùi chôn theo… mùa Thu chết!*
21 Tháng Mười Một 202212:08 SA(Xem: 6062)
Tôn sư trọng đạo hiền nhân Túi khôn rộng mở bàn cân đèn trời Nửa chữ cũng gọi Thầy ơi, Mênh mông biển học ngọt lời chữ thông...
20 Tháng Mười Một 202211:25 CH(Xem: 5899)
Lễ Tạ ơn thực linh đình Cám ơn nước Mỹ ân tình biết bao! Cuộc đời tựa giấc chiêm bao? Hư vô thực ảo ước ao đợi chờ
20 Tháng Mười Một 202212:54 SA(Xem: 5607)
Xin bấm vào link tên bài hát bên dưới hoặc youtube để thưởng thức: THU VIẾT CHO NGƯỜI - Nhạc Lê Hữu Nghĩa Thơ Thy Lệ Trang - Ca sĩ Tâm Thư trình bày
20 Tháng Mười Một 202212:17 SA(Xem: 3953)
Cái giá phải trả cho sự hội nhập. Không thể lấy thước nào mà đo đếm được. Đành chịu và bất lực trước những khuynh hướng bảo thủ như một tiếng thở dài.
20 Tháng Mười Một 202212:13 SA(Xem: 2547)
Đương nhiên sống ở đời không ai là không lầm lỗi. Chúng ta phải học hạnh nhẫn nhịn và tha thứ của đất về những lỗi lẫm nho nhỏ của nhau thì tình bạn mới được bền lâu./.
19 Tháng Mười Một 20222:05 SA(Xem: 2205)
Sáng mai khi nắng ấm của mặt trời lên cao hai chúng tôi sẽ đứng đâu đó nhìn ông, để biết mình vẫn chưa hiểu nổi monsieur Xương. Sao lại đi bảo vệ những người mình biết họ không như mình.
18 Tháng Mười Một 202212:36 CH(Xem: 2920)
Biết ai hứa hẹn mà chờ Như mưa chiều - vẫn mịt mờ không gian Hạt mưa gội những phai tàn Héo hon tình sử, ngổn ngang cõi buồn. Nhạt nhòa lịm tắt hoàng hôn Hỏi người có lạnh những cơn mưa chiều?
13 Tháng Mười Một 202211:59 SA(Xem: 4279)
Nhớ lại "Hồi Đó" nhiều khi muốn khóc Mới hồi nào... giờ già chát nhăn nheo Cha mẹ mất các anh cũng đi theo Trai cũng chết viết thư tình ai đọc.
13 Tháng Mười Một 20221:22 SA(Xem: 4472)
Trong chuyến đi vòng quanh trái đất lần nầy tôi đã ghé qua hai quốc gia cũng “xưa” như trái đất, đó là Ai Cập ở phía bắc của Phi Châu và Ấn Độ ở phía nam của Á Châu.
12 Tháng Mười Một 20229:34 SA(Xem: 6096)
Gặp lại nhau khi tóc đen đã bạc Bạn bè xưa .. Người mất. ..Kẻ đi xa Một quãng đời... Có thủy chung bội bạc Chút tình riêng còn thất lạc quê nhà.
11 Tháng Mười Một 202211:55 SA(Xem: 5772)
Và thế có gì phải muộn phiền Tuổi này ta được sống bình yên Tháng 11 tạ ơn người và vật Tạo hóa đất trời thật linh thiêng.
11 Tháng Mười Một 202212:56 SA(Xem: 4532)
Phần công trình biên khảo của ông Nguyễn Văn Trung, tôi nghĩ, ông đã làm trọn vẹn công việc của một nhà biên khảo đã dành lại một địa vị xứng đáng cho miền Nam trong văn học.
10 Tháng Mười Một 20221:52 SA(Xem: 4416)
Trong bài này tôi chỉ xin giới thiệu điểm dừng đầu tiên của tour du lịch qua Vân Nam: Thăm khu rừng đá Thạch Lâm , một nơi đặc biệt có một không hai của Vân Nam
09 Tháng Mười Một 202212:44 SA(Xem: 4333)
Người ta nói: làm thầy thuốc sai lầm thì giết chết một người, làm chính trị sai lầm thì giết một thế hệ nhưng làm văn hoá sai lầm thì giết cả muôn đời.
08 Tháng Mười Một 202211:48 CH(Xem: 2779)
Đọc qua lịch sử của Tỳ-khưu-ni Khema, chúng ta biết rằng chết không phải là hết! Cho nên đời này may mắn gặp Phật pháp ...
06 Tháng Mười Một 20229:31 CH(Xem: 5703)
Đường vào kỷ niệm quanh co Đến đây một chuyến hẹn hò cuộc vui Khi em quay gót đi rồi Cỏ cây cũng sẽ ngậm ngùi nhớ nhung.
06 Tháng Mười Một 20229:23 CH(Xem: 6213)
Dĩ vãng giờ đã lu mờ Tương lai chưa biết thẫn thờ lo chi? Hãy vui hiện tại ngay đi Lang thang dạo cảnh ngay khi Thu vàng
05 Tháng Mười Một 20222:45 CH(Xem: 4327)
Ta cầu nguyện cho em Hồn thiêng được giải thoát Được sống đời an lạc. Không vướng khổ ưu phiền Không uất hận triền miên. Tái sinh nhiều phước báo.
30 Tháng Mười 20225:58 CH(Xem: 4276)
Bạn bè nửa thế kỷ gặp mặt. Cô đọng trong những lần gặp gỡ. Rồi lại chia tay phương trời. Kỹ niệm theo nhau suốt cuộc đời. Hy vọng sẽ có lần gặp gỡ nữa.
30 Tháng Mười 20224:57 CH(Xem: 6668)
Trăng ơi! Nguyệt hỡi bóng tà Soi đi để thấy cũng ta với mình Thu về đông đến xuân tình Chỉ trăng với gió chúng mình yêu nhau.
29 Tháng Mười 20221:11 SA(Xem: 4528)
Thầy chính là người truyền lửa ham học cho học trò, và luôn khơi gợi lên trong họ những hoài bão, những ước mơ để vươn tới những khát vọng cao đẹp trong tương lai
29 Tháng Mười 20221:11 SA(Xem: 4328)
Sau này khi nhắc tới giai đoạn này, Nguyễn Văn Trung vẫn cho là những năm tháng tốt đẹp nhất trong cuộc đời cầm bút của ông.
28 Tháng Mười 20226:17 CH(Xem: 5798)
Xin đừng trống chiếc ghế nào Cà phê thương mến đổi trao tâm tình Khấn nguyện bát nhã tâm kinh Đại bi chú pháp vượt trình tử qui...
28 Tháng Mười 20222:20 SA(Xem: 6694)
Xin cho ta được sống âm thầm Mơ bóng hình em theo tháng năm Mơ cuộc tương phùng trông khắc khoải Trao người tha thiết tiếng thu tâm
28 Tháng Mười 20221:15 SA(Xem: 6540)
Chịu khó đọc giáo sư Nguyễn Văn Trung, ta sẽ gặp một nhà trí thức dấn thân với các giá trị cốt lõi rõ rệt: khoa học, khai phóng
28 Tháng Mười 202212:39 SA(Xem: 6014)
Mùa thu nữa đến thật mau Mong được gặp lại bên nhau chờ hoài! Tuy xa quê chẳng lạc loài Trời cao ban Phước an bài chúng ta
22 Tháng Mười 20221:39 SA(Xem: 4249)
Cứ để Hải lãng mạn nuối tiếc tiếp tục đi tìm cố nhân, cứ để anh suốt đời còn nợ tôi một đóa hoa Phù Dung và giữ mãi hình ảnh tình cảm thuở ban đầu.
22 Tháng Mười 20221:20 SA(Xem: 6180)
Nếu mình mất nhau anh sẽ khó quên, Cô gái Bắc một thời anh xao xuyến, Quen bao nhiêu người mà anh vẫn tiếc Bóng hình em một cô bé Bắc kỳ.
17 Tháng Mười 20229:43 CH(Xem: 6030)
Rôì một ngày kia tôi sẽ đến Nói lời chào đất nước Việt Nam Một ngày kia rôì tôi sẽ tới Tôi chào tôi, hồn Việt mênh mang, Tôi chào người, thương mến Việt Nam.
16 Tháng Mười 202211:49 CH(Xem: 4592)
Trong quang cảnh rộng rãi khoáng đạt nơi miền quê, có một chút nắng nhàn nhạt và gió hiu hiu mát rượi của buổi chiều cận Tết, cánh diều tuổi thơ của tôi no gió vi vu bay cao vút trên bầu trời.
16 Tháng Mười 202211:24 CH(Xem: 5237)
Trong 21 năm tồn tại, miền Nam tự do đã để lại cho nền âm nhạc nước ta một gia tài đồ sộ gồm hàng ngàn tác phẩm của nhiều nhạc sĩ mà tên tuổi của họ không bao giờ quên
16 Tháng Mười 202210:25 CH(Xem: 5526)
Xin bấm vào phần Youtube bên dưới để thưởng thức: MẤT MÁT = Nhạc: Lê Hữu Nghĩa - Lời: Thy Lệ Trang Ca sĩ : Ngọc Quy Sonar Production
16 Tháng Mười 202212:39 SA(Xem: 4590)
Chiều chủ nhật 9 tháng 10 năm 2022, tại tiểu bang Minnesota, Hoa Kỳ, thi sĩ Cung Trầm Tưởng vẫy tay giã từ giới yêu thơ ông sau 90 năm rong chơi cõi đời
15 Tháng Mười 202210:54 SA(Xem: 4715)
Nó đâu phải là con cọp... thật. Trên đầu nó vẫn còn mang cặp sừng của giống loài nó mà ?! Đồng loại của nó phần đông thì oán ghét và khinh miệt,
15 Tháng Mười 20221:15 SA(Xem: 4143)
Hai người là hai sự khác biệt, chị lãng mạn, mộng mơ bao nhiêu thì anh thực tế đời thường bấy nhiêu, nên hai vợ chồng đã nhiều phen bất đồng ý kiến, cãi nhau như ngày hôm nay.
15 Tháng Mười 202212:21 SA(Xem: 5752)
Ta mê công chúa tiền triều Thuở trăng chưa khuyết, thuở chiều chưa phai Phụ hoàng còn ngự trên ngai Bá quan kim mão, gấm hài muôn tâu.
14 Tháng Mười 202212:35 SA(Xem: 6314)
Những điều em nói đó Hai đường thẳng song song Chẳng phải ta chung phòng Hai đường chỉ còn một.
13 Tháng Mười 202211:27 CH(Xem: 4003)
Rồi thì lá sẽ vàng, sẽ khô và sẽ rụng. Đó là sự tuần hoàn của sự sống, là vô thường. Chấp nhận vô thường, chấp nhận cái chết sẽ đến với tất cả mọi người mọi vật thì ta sẽ bớt phiền muộn...
10 Tháng Mười 20221:52 SA(Xem: 4639)
Tôi và ông Sung bỗng trở thành hai bạn già tâm sự kể lể chuyện thời tiết trở trời, chuyện ốm đau và dặn dò nhau kinh nghiệm thuốc men cho đến khi không còn gì để than thở thêm
10 Tháng Mười 20221:43 SA(Xem: 4082)
Có lẽ Canada (và các nước Mỹ, Úc, Châu Âu) mắc nợ người Việt tỵ nạn từ… kiếp trước, nên kiếp này họ phải rước chúng ta qua, đón tiếp nồng hậu đám người chân ướt chân ráo mới đến
09 Tháng Mười 20224:53 CH(Xem: 6464)
Cuộn tròn nỗi nhớ trong chăn Gởi em thơ viết mấy hàng trong mưa Ví dầu mưa tạnh hay chưa Cội tình cũng đã xác xơ nhánh buồn.
08 Tháng Mười 20222:32 SA(Xem: 6010)
Ta ngồi ôm lấy chợ quê Bao năm gìn giữ vẹn thề trong tim Giữa đời bảy nổi ba chìm Phố reo tiếng hát gợi mềm giấc mơ.
08 Tháng Mười 20222:21 SA(Xem: 5490)
Bạn đã thấy Thu về rồi đấy nhỉ Trên sườn đồi, bên khe núi, vườn sau Lá trên cây nay đã đổi sang màu Đỏ tím thẩm hay úa vàng ảm đạm Khắp mọi nẻo sương lam giăng màu xám
03 Tháng Mười 202211:06 CH(Xem: 4805)
Khuê ơi, cho dù bây giờ tóc đã thôi bay như trong những ngày đứng gió, nhưng chẳng bao giờ tôi quên được cảm giác những sợi tóc dài của Khuê nương theo gió, đùa giỡn mơn man trên mặt tôi.
02 Tháng Mười 202211:18 CH(Xem: 4868)
Lịch sử nhân loại đã ghi lại những cuộc vượt thoát bi hùng của những dân tộc để trốn bỏ sự cai trị tàn bạo của một chế độ.
01 Tháng Mười 202211:39 CH(Xem: 18768)
Ngày ba tôi giã biệt trần gian, phố Biên mưa gió trắng trời. Mưa u hoài, như điệu nhạc buồn ru ba giấc ngủ thiên thu. Vậy là sau hơn chín mươi năm dung thân cõi tạm, ba tôi giờ đã an lành cưỡi hạc qui tiên…
01 Tháng Mười 202212:30 SA(Xem: 4110)
Nó đâu biết rằng trong tiềm thức di truyền của các con trâu còn lại trong đàn kia cũng được nhắc nhở như thế, và chính vì vậy nên bọn đó mới e sợ nó mà tránh xa... .
01 Tháng Mười 202212:06 SA(Xem: 5805)
Xin bấm vào phần Youtube bên dưới để thưởng thức: THU KHÓC TRÊN NGÀN - Nhạc Ngô Thụy Miên Lê Dung trình bày
25 Tháng Chín 202210:18 CH(Xem: 5624)
Năm năm ta với người chia cách Rằm trung thu đốt nén hương trầm Hương linh người chứng giám lòng thành Mâm cơm cúng vái người siêu thoát.
25 Tháng Chín 20221:25 SA(Xem: 5703)
Nhớ đêm gió mát trăng vàng Lang thang bãi biển rộn ràng khách du Mối tình Huyền thoại Thiên thu Hằng Nga cung Quảng viễn du lên Trời
24 Tháng Chín 20221:10 SA(Xem: 4858)
Nếu trước 1954 thành phố Hà Nội được mệnh danh là nơi “ngàn năm văn vật” thì trong khoảng thời gian 1954-1975 Sài Gòn xứng đáng với danh hiệu “Hòn Ngọc Viễn Đông”.
23 Tháng Chín 20222:06 SA(Xem: 4875)
Tháng 8 năm nay, khi chúng tôi đến Munich thì thành phố đang tưng bừng tổ chức giải tranh tài Âu châu để kỷ niệm 50 năm Thế Vận Hội Munich 1972.
22 Tháng Chín 202211:34 CH(Xem: 5025)
Đây là con sông Nhỏ của tuổi thơ sao?... Đâu là con thuyền của ba tôi?... Tôi chỉ thấy một cồn cát trơ trọi nằm giữa một lòng sông gần như khô cạn.
22 Tháng Chín 202211:03 CH(Xem: 5327)
Vậy mà hôm nay, duyên cớ gì bỗng dưng tôi đi bộ ngang qua cái tủ sách, tò mò mở xem và tìm thấy cuốn sách của ông đang nằm bơ vơ!
22 Tháng Chín 202210:48 CH(Xem: 2727)
Tóm lại con người có hai phần thân và tâm. Cả thân và tâm đều quan trọng như nhau. Tâm gá vào thân để hiện hữu. Thân nhờ tâm chủ trì hướng dẫn để xử sự và hành động.
22 Tháng Chín 202210:30 CH(Xem: 4633)
Một lần nữa với nét mặt suy tư, ông nhắc với đám thanh niên rằng nhớ canh gác cẩn thận, ông sẽ suy nghĩ thêm và sáng mai sẽ có ý kiến.
20 Tháng Chín 202210:41 CH(Xem: 5293)
Bao giờ thôi hết hoang mang, Sống trong tỉnh thức - đang là nơi đây ! Khi nào mới hết lây quây, Cho ta ngắm lại khuôn đầy vóc xưa!
20 Tháng Chín 202210:27 CH(Xem: 5862)
Xin bấm vào link tên bài hát bên dưới hoặc youtube để thưởng thức: LỆ ĐÁ - Nhạc Trần Trịnh - Quý Hương trình bày
12 Tháng Chín 202212:40 SA(Xem: 4202)
Thì đó. Còn có ai, và có gì thích hợp hơn, là Phong trào giáo dục Hướng Đạo, để làm công việc cần thiết này. Tạo cho xã hội những công dân, với những đức tính trên.
12 Tháng Chín 202212:20 SA(Xem: 4796)
Như vậy, trong đầu tháng 9 năm nay hai ngôi sáng chói trong một thời gian dài, một tượng trưng cho một giòng họ quý tộc nước Anh và một trong phạm vi nhỏ hẹp hơn ở nước Việt Nam: điện ảnh...
11 Tháng Chín 202212:52 CH(Xem: 5297)
Buổi sáng… mưa buồn lặng lẽ rơi Nghe tin Ngọc mất dạ sầu tơi! Ninh Kiều một tối… tay nâng nhẹ Du lịch năm cô*… mắt rạng ngời Điệu nhạc Rumba còn khắc khoải Bài ca Tân cổ vẫn chơi vơi
11 Tháng Chín 202212:42 SA(Xem: 4718)
Tấm gương trong sáng, hiền đức uy nghi, và tấm lòng từ bi thương yêu chúng sanh của Sư Ông mãi mãi hằng hữu trong lòng mọi người.
11 Tháng Chín 202212:22 SA(Xem: 4620)
Năm năm lỗi hẹn đá vàng Trăng rằm vẫn sáng khăn tang cất rồi Tro người rải giữa biển khơi Sóng dâng từng đợt, lệ rơi từng dòng
11 Tháng Chín 202212:01 SA(Xem: 6091)
Vui chung cùng với bạn bè. Thầy xưa Trò cũ đâu dè gặp nhau Tuổi vàng dần sẽ qua mau! Hãy vui hiện tại mai đau xa vời?